Hoger onderwijs wordt duurder, maar niet duur

Minister van Onderwijs Hilde Crevits heeft beslist: het inschrijvingsgeld voor hoger onderwijs in Vlaanderen bedraagt vanaf volgend jaar 890 euro. Ondanks het vele studentenprotest is dat meer een inhaalbeweging dan een asociale maatregel.

Vanaf 2015 betaalt het gros van de studenten in het hoger onderwijs 271 euro meer bij de start van het academiejaar. Ze betalen dan 890 euro inschrijvingsgeld. Voor beursstudenten blijft het bedrag ongewijzigd op 105 euro. Bijna-beursstudenten zien hun inschrijvingsgeld stijgen van 410 naar 470 euro. Dat is het voorstel van minister van Onderwijs Hilde Crevits (CD&V) na de wekenlange discussie over het inschrijvingsgeld in het hoger onderwijs.

De minister benadrukte in een persmededeling dat haar voorstel de sociale toets kan doorstaan. Dat komt onder andere omdat beursstudenten niet meer betalen en omdat de inkomensgrens voor de bijna-beursstudenten wordt opgetrokken. Die groep telt nu ongeveer 2000 studenten van wie het gezinsinkomen minder dan 1500 euro boven het referentie-inkomen zit dat recht geeft op een studiebeurs. Doordat minister Crevits die inkomensmarge verhoogt tot 3000 euro, zou het aantal bijna-beursstudenten stijgen tot 4000 studenten. Voor sommige studenten gaat het inschrijvingsgeld dus omlaag.

Middenmoot

Volgens minister Crevits zit ons land met het verhoogde inschrijvingsgeld zowat in de Europese middenmoot. Vergeleken met de andere OESO-landen, was in Vlaanderen het aandeel dat studenten (of hun ouders) zelf bijdragen aan hoger onderwijs relatief laag. Terwijl het OESO-gemiddelde op 31 procent van de kostprijs van het hoger onderwijs ligt, was dat hier slechts 10 procent.

Met de verhoging van het inschrijvingsgeld doet Vlaanderen met andere woorden een inhaalbeweging. Studenten betaalden in ons land de jongste jaren aan Vlaamse universiteiten minder inschrijvingsgeld dan aan de Franstalige universiteiten. De toegang tot hoger onderwijs blijft al bij al vrij democratisch. In sommige landen _ de Scandinavische en Duitsland _ is studeren weliswaar gratis, maar vaak geldt daar een systeem van numerus clausus of een andere toegangsbeperking. En vergeleken met onze Noorderburen betalen we nog altijd een pak minder.

Besparingsregering

Dat het inschrijvingsgeld voor het hoger onderwijs omhoog gaat, past in de besparingsoperatie van de nieuwe Vlaamse regering. De regering-Bourgeois houdt vast aan een begroting in evenwicht. Het spreekt voor zich dat ook voor de belangrijkste kostenpost van de Vlaamse begroting het besparingsmes wordt gehanteerd.

Onderwijs is goed voor ruim 11 miljard euro in de Vlaamse begroting. Dat is ongeveer een derde van het totale Vlaamse budget. Van de besparingen die de Vlaamse regering zich heeft voorgenomen, moet onderwijs 150 miljoen euro dragen. Daarmee komt het departement er nog relatief goed vanaf. Of zoals minister Crevits zegt: “De besparingen die van onderwijs worden gevraagd, zijn lager dan het aandeel van onderwijs in de totale begroting.”

Het hoger onderwijs draagt ruim 80 miljoen van de onderwijsbesparingen. Dat is zowat de helft van de vooropgestelde besparingen in onderwijs. Om een en ander in perspectief te zien: de Vlaamse regering legt zelf jaarlijks 1,7 miljard op tafel voor het hoger onderwijs. Het hoger onderwijs wordt dus relatief fel geviseerd in de besparingen. Minder dan 20 procent van de uitgaven in onderwijs gaat naar hoger onderwijs, maar de helft van de besparingen moet van het hoger onderwijs komen.

De verhoging van het inschrijvingsgeld was een van de compensaties die aan universiteiten en hogescholen de mogelijkheid moeten geven om het inkomensverlies te compenseren. Op zich volstaat het hogere inschrijvingsgeld natuurlijk nooit, maar twee weken geleden benadrukte minister Crevits in een interview met Trends dat ze ook andere compenserende maatregelen in gedachten heeft. Zo wil de minister de administratieve lasten in het hoger onderwijs verminderen. De middelen die de onderwijsinstellingen dan niet meer moeten uitgeven aan de voorbereiding van visitaties en dergelijke, zouden de hogescholen en universiteiten kunnen gebruiken om de besparingen te compenseren.

Controversiële maatregel

Toch doet de verhoging van het inschrijvingsgeld veel stof opwaaien. De sp.a noemt de verhoging betreurenswaardig. Volgens parlementslid Tine Soens (sp.a) is de verhoging zelfs niet nodig, omdat de indexsprong een budgettaire meevaller van 200 miljoen veroorzaakt. De sp.a is tot nader order geen voorstander van die indexsprong, maar wil het extra budget wel bij voorkeur aanwenden om de onderwijsbesparingen te neutraliseren.

Ook Groen is niet opgezet met een hoger inschrijvingsgeld. Volgens de oppositiepartij waren er andere besparingsopties mogelijk die niet meteen de toegangsdrempel van het hoger onderwijs aantasten. Groen ziet mogelijkheden in het inperken van de onderlinge competitie tussen de onderwijsinstellingen en in het aanpakken van planlasten en de doorgeslagen flexibilisering in het hoger onderwijs. Elementen waar ook Crevits op wil focussen om extra middelen vrij te maken.

De universiteiten reageren gemengd. Ze betreuren de verhoging en hebben vragen bij de besparingen in het hoger onderwijs in het algemeen, maar lijken toch blij te zijn met de sociale correcties. KU Leuven-rector Rik Torfs zegt zelfs dat Amerikaanse toestanden, waar studenten enkel dankzij een fikse studielening kunnen voortstuderen, zijn vermeden.

De studentenverenigingen vinden het hogere inschrijvingsgeld onaanvaardbaar en kondigen meer acties aan. Of het studentenprotest nog iets zal uithalen, valt echter te betwijfelen. Vermoedelijk keurt het Vlaams Parlement het hogere inschrijvingsgeld meerderheid tegen oppositie goed.