Hoe president Biden de coronacrisis wil kapot spenderen (video)

Joe Biden moet meteen vol aan de bak om de Amerikaanse economie uit het slop te halen. De nieuwe president zal daarbij niet op een dollar kijken om de economie te genezen van de coronacrisis.

Toen rabiate aanhangers van Trump vorige week het Capitool bestormden, bleven beleggers er stoïcijns kalm bij. Dat was geen onbegrijpelijke reactie. Voor de Amerikaanse economie was de relevantie van dat trieste spektakel praktisch verwaarloosbaar. De economische aardverschuiving deed zich op dat ogenblik in de Amerikaanse staat Georgia voor, waar de Democraten onverwacht de twee resterende Senaatszetels binnenhaalden en op die manier nipt de controle over de Senaat veroverden. Voor het beleid van president Biden maakt dat een wereld van verschil. De Democratische controle over het Congres geeft Biden de kans om de Amerikaanse economie uit het slop te halen met een omvangrijk stimuluspakket, zonder op een Republikeins veto te botsen in de Senaat. Er mag hoop worden gekoesterd dat de combinatie van een vaccin en van een royaal stimulusplan dit jaar een krachtig herstel baart.

Op zoek naar 10 miljoen verloren banen

De Amerikaanse economie kan een duwtje in de rug gebruiken. Van de stevige remonte na de eerste coronagolf blijft niet veel over. De Verenigde Staten kampen met een recordaantal besmettingen en coronadoden. De vaccinatiestrategie heeft vertraging opgelopen, terwijl besmettelijkere varianten van het virus de ronde doen. De angst voor het virus en nieuwe lockdownmaatregelen eisen ook een economische tol. In het laatste kwartaal van vorig jaar vertraagde de economische groei tot 2,5 procent. In dit eerste kwartaal dreigt opnieuw een milde krimp van het bruto binnenlands product (bbp). De weg naar een volledig herstel is dus nog lang. Volgens de Amerikaanse centrale bank ligt de welvaart nog altijd ruim 3 procent onder het potentiële niveau. Ook op de arbeidsmarkt is het nog kommer en kwel. Biden moet op zoek naar 10 miljoen banen om de werkgelegenheid weer op het precorona niveau te brengen.

Joe Biden moet dus vol aan de bak om de Amerikaanse economie uit het coronaslop te trekken. De nieuwe president wil dat doen door het geld te laten rollen via een omvangrijk stimuluspakket. Eind vorig jaar sloten de Democraten en de Republikeinen nog een deal over een stimulus ter waarde van 900 miljard dollar, maar dat pakket dooft in de loop van het voorjaar uit. Voor Biden was die stimulus slechts een ‘eerste aanbetaling’. Let op, 900 miljard dollar is niet weinig, want dat komt overeen met ongeveer 4 procent van het bbp.. Donderdag kondigde Biden een nieuw hulppakket van 1900 miljard dollar aan, met als belangrijkste ingrediënten inkomenssteun aan de gezinnen, hogere werkloosheidsuitkeringen, steun aan de bedrijven, steun aan de staten en lokale overheden, en extra geld voor het onderwijs en het vaccinatieprogramma.

Lees verder onder de video

Op iets langere termijn wil Biden ook miljarden pompen in extra overheidsinvesteringen, onder meer om de infrastructuur op te waarderen en de energievoorziening duurzamer te maken. Voor de eerste ambtstermijn heeft Biden een boodschappenlijstje van 3900 miljard dollar gemaakt. Bij een eventuele tweede ambtstermijn loopt dat cumulatieve bedrag op tot 7000 miljard dollar tegen 2030.

Toch nog politieke obstakels

Tussen het wensenlijstje en de realiteit liggen echter nog politiek obstakels. De Democraten mogen dan het Congres volledig controleren, dat betekent niet dat Joe Biden carte blanche krijgt om alle plannen uit te voeren. De meerderheid in de Senaat is zodanig nipt dat de conservatievere Democraten de uitgaventsunami kunnen milderen. Joe Manchin, de Democratische senator uit West Virginia, liet al verstaan dat hij het niet nodig vindt elke Amerikaan een nieuwe cheque toe te sturen, zoals Biden dat wil. “Ik herinner me niet dat Franklin Roosevelt (tijdens de Grote Depressie, nvdr) ooit een penny uitdeelde aan de mensen. Hij gaf hen een job”, zei Joe Manchin in aanloop naar het stimulusplan in The Washington Post. Toch mag worden verwacht dat de Democraten het plan van Biden integraal zullen goedkeuren.

Biden zal niet alleen de leden van de eigen partij, die best diep verdeeld is, moeten overtuigen van zijn plannen, de president zal wellicht ook de zegen van een aantal Republikeinse senatoren zoeken om een bredere consensus voor het beleid bij elkaar te sprokkelen. Kevin Brady, de Republikeinse vertegenwoordiger uit Texas in het Huis van Afgevaardigden, verwoordde de kritiek zo: “Het plan is opnieuw een blinde buffel dat voor de kleine ondernemingen niets doet, dat mensen niet aan het werk krijgt en dat de economie niet versterkt.”

De speurtocht naar een bredere consensus in het Congres betekent dat de stimulussoep niet zo heet zal worden gegeten als ze wordt opgediend, maar dat betekent ook dat Biden de geplande belastingverhogingen zal uitstellen of zelfs afbouwen. Op langere termijn wil Biden de stimulus voor ongeveer de helft financieren met een hogere inkomensbelasting op de hogere inkomens, en een verhoging van de vennootschapsbelasting van 21 naar 25 procent, maar in volle coronacrisis hebben ook de Democraten weinig appetijt voor een belastingverhoging.

Zelfs een verwaterde versie van de grote stimulusplannen van Biden kan de Amerikaanse economie een stevig zetje geven. Als bijvoorbeeld de overheid over de volgende twee jaar 1000 miljard dollar extra uitgeeft, dan stijgt het bbp met ongeveer 2 procentpunt extra, berekenden economen van het beurshuis Jefferies. De economie zou dan in 2022 kunnen aanknopen met het groeitraject van voor de pandemie, wat anderhalf jaar vroeger zou zijn dan zonder stimulusplan. Ook de werkgelegenheid zou sneller terugkrabbelen richting precrisisniveau. Volgens Moody’s Analytics kan het beleid van Biden 6 miljoen banen extra genereren, vergeleken met een beleid zonder extra stimulus.

Bondgenootschap met de Fed

Koken kost geld natuurlijk. Vorig jaar sloot de federale overheid af met een begrotingstekort ter waarde van 15 procent van het bbp. Dat is het hoogste peil sinds de Tweede Wereldoorlog. Bij een herstel van de economie zou dat tekort maar langzaam dalen, richting -4 procent tegen 2026, waarschuwt het Congressional Budget Office, de begrotingswaakhond van de VS. Bij ongewijzigd beleid zou de federale overheidsschuld oplopen tot 107 procent tegen 2023 en tot 195 procent tegen 2050. Die oplopende tekorten en schulden maken de Amerikaanse overheidsfinanciën kwetsbaar voor het risico op stijgende rentevoeten.

Dat zijn voorlopig zorgen voor morgen. Biden trekt alle begrotingsregisters open omdat een stimulusplan zichzelf kan terugverdienen via een snellere economische groei en dus hogere belastinginkomsten. De president kan ook rekenen op de steun van de Amerikaanse centrale bank om de plannen te financieren. De Fed blijft een groot deel van de nieuwe Amerikaanse schulden opkopen zolang er geen sprake is van een duurzaam herstel. Het mag die naam niet hebben, maar de Fed financiert in grote mate de relance van de economie met verse geldcreatie. Het risico op een stijgende inflatie blijft laag zolang de Amerikaanse economie niet op volle toeren draait. Volgens heel wat waarnemers heeft de Fed daarom tot in 2022 de handen vrij om een expansief monetair beleid te voeren.

Het bondgenootschap tussen de Amerikaanse regering en de centrale bank wordt verpersoonlijkt door Janet Yellen, die als voormalige voorzitter van de Fed de rol van minister van Financiën speelt in de Biden-administratie. Van Yellen is geweten dat ze een vurige pleitbezorger is van een agressief budgettair en monetair beleid om de economische en sociale littekens van de coronacrisis tot een minimum te beperken. De tandem Biden-Yellen zal de volgende maanden en jaren op geen dollar kijken om het herstel op de rails te krijgen.