Veel rechtse kiezers zijn meer op hun voormalige leider gesteld dan op de democratie.
Het is gebruikelijk dat een voormalige president naar de achtergrond verdwijnt, en zo hoffelijk is zijn opvolger niet te bekritiseren. Donald Trump laat zich echter niet naar de achtergrond verbannen en doet niet aan hoffelijkheid. Op politieke bijeenkomsten, tijdens interviews en in een toespraak tijdens een bruiloft op zijn landgoed Mar-a-Lago in Florida heeft Trump president Joe Biden, de media en het handvol Republikeinen dat durfde toe te geven dat hij in 2020 een verkiezingsnederlaag heeft geleden, afgekraakt. Hij heeft herhaaldelijk gezinspeeld op een comeback. In 2022 zal dat steeds onvermijdelijker lijken.
Het ziet ernaar uit dat enkel gezondheidsproblemen Trump kunnen weerhouden van een tweede gooi naar het presidentsambt. De meeste Republikeinse kiezers willen dat hij weer opkomt. Hij heeft meer dan 100 miljoen dollar ingezameld door alleen maar te insinueren dat hij dat zal doen. Supporters van Trump in het Republikeinse establishment, zoals Lindsey Graham, spoorden hem zodra hij aftrad al aan de touwtjes weer in handen te nemen bij de partij. De enige serieuze concurrenten van Trump voor een nominatie, zoals Ron DeSantis, de gouverneur van Florida, en Mike Pompeo, zijn voormalige minister van Buitenlandse Zaken, imiteren hem. Alles wijst erop dat de Republikeinen dan liever voor het echte werk gaan.
Opvallend weinig kiezers die in 2020 op Trump hebben gestemd, lijken het geweld op Capitol Hill afstotelijk te vinden.
Trump geeft ook de indruk dat hij de politiek van zijn terugkeer al op voorhand in gang heeft gezet, door te beweren dat hij door een corrupte elite werd beroofd van de verkiezingsoverwinning op Biden. Zo’n 80 procent van de Republikeinse kiezers zegt die leugen te geloven. Dat verklaart waarom Republikeinse wetgevers de poging om een ernstig onderzoek te voeren naar de bestorming van Capitol Hill op 6 januari 2021 de kop hebben ingedrukt, en ook waarom het handvol Republikeinen dat zich daartegen verzette, onder wie volksvertegenwoordiger Liz Cheney, aan de schandpaal werd genageld. Intussen hameren Republikeinse wetgevers en kandidaten op elk niveau op ‘verkiezingsintegriteit’. Daarmee wordt in veel staten die in handen zijn van de Republikeinen, geïmpliceerd dat de Democraten niet op een legitieme manier kunnen winnen, en dat daarom bijzondere maatregelen noodzakelijk zijn om te zorgen dat ze helemaal niet winnen.
In minstens achttien Republikeinsgezinde staten hebben de wetgevende machten verkiezingswetten goedgekeurd waardoor het moeilijker wordt te gaan stemmen. Veel van die wetten lijken gericht te zijn tegen zwarte Amerikanen en andere groeperingen die traditioneel Democratisch stemmen. En wat wellicht nog erger is, veel van die door Trump aangestoken wetgevers hebben ook de controle verworven over de organisatie van de verkiezingen in hun staten.
Dat is vooral onrustwekkend als je bedenkt hoe goed gecoördineerd de pogingen van Trump bleken om de verkiezingen in 2020 te stelen. Als een handvol plaatselijke ambtenaren bezweken was, had hij misschien nog meer chaos kunnen scheppen, of was hij geslaagd in zijn poging om de boel te kapen. Dat handvol is sindsdien gekrompen. Brad Raffensperger, de Republikeinse staatssecretaris van Buitenlandse Zaken voor Georgia, die van Trump de lastige opdracht kreeg “11.780 stemmen te vinden”, zal zijn rol niet opnieuw kunnen opnemen om de democratie te verdedigen. De Republikeinse wetgever van zijn staat heeft zijn ambt die macht afgenomen.
Verkiezingscomplotten
Uit de Republikeinse voorverkiezingen voor het Congres, waarvan de meeste zullen plaatsvinden in de eerste helft van 2022, zal blijken in welke mate de partij bezweken is voor dat extremisme. Tien van de 212 Republikeinse afgevaardigden hebben gestemd voor de impeachment van Trump na de opstand. Twee van hen hebben al aangekondigd dat ze van plan zijn zich terug te trekken bij de volgende verkiezing. De overige acht, onder wie Cheney, zullen bij de voorverkiezingen tegenover uitdagers staan die door Trump worden gesteund. Als de meesten van hen verliezen, zal de greep van Trump op zijn partij steviger worden.
De tussentijdse verkiezingen van november 2022 zullen belangrijker zijn om de situatie te peilen. Ze zullen de eerste gelegenheid worden waarbij de Republikeinen van Trump hun verkiezingscomplotten kunnen uiten tegenover de kiezers. De toonaangevende rol die Trump in hun campagne op zich zal nemen, zal hen daar nog meer toe aansporen. De grote vraag is of voldoende centrumrechtse kiezers daar in die mate op afknappen dat die strategie tot verlies zal leiden.
Dat zou een zware klap zijn voor de vooruitzichten van Trump op de herovering van het presidentsambt. Maar er lijken weinig redenen te zijn om daarop te hopen. Opvallend weinig van de bijna 75 miljoen kiezers die in 2020 op Trump hebben gestemd, lijken het geweld op Capitol Hill afstotelijk te vinden. Als ze het al niet eens zijn met zijn autoritaire neigingen, lijken ze die ook niet bijzonder serieus te nemen. Daar zou Amerika nog spijt van kunnen krijgen.
