‘Het is belachelijk de eigen uitstoot te verminderen om die uitstoot vervolgens in te voeren’

Je bent het eens met de Europese klimaatambitie of je betaalt invoerrechten. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

‘Het is moeilijker zaken te doen met de Europese Unie dan met China’, zei de Amerikaanse president Donald Trump op het Wereld Economisch Forum in Davos. De Verenigde Staten en China mogen dan een broze wapenstilstand in hun handelsoorlog hebben gesloten, dat betekent niet dat Europese bedrijfsleiders opgelucht kunnen ademhalen. De deal met China kan zelfs slecht nieuws zijn voor onze exporteurs, want Trump heeft nu meer armslag om met Europa ruzie te maken.

Er zijn stokken genoeg om de Europese hond te slaan. Net als met China, boeken de Verenigde Staten ook met de Europese Unie een oplopend handelstekort. De Wereldhandelsorganisatie vond de Europese Unie schuldig aan ongeoorloofde subsidies aan de vliegtuigbouwer Airbus, wat Washington prompt inspireerde tot importheffingen op een aantal Europese producten. De Europese plannen om de internetgiganten, doorgaans Amerikaanse bedrijven, meer op Europese bodem te belasten, zet ook kwaad bloed in de Verenigde Staten. Donald Trump heeft al bewezen dat hij niet aarzelt het tariefwapen te hanteren om de tegenpartij tot toegevingen te dwingen. Voor de Europese economie, en vooral voor de Duitse, zou een importheffing op Europese auto’s een mokerslag zijn. “Ik heb een datum in gedachten, en die is behoorlijk dichtbij”, zei Trump in Davos.

Het kan typische Trump-taal zijn. Nog in Davos beloofden Trump en de voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen snel tot een handelsakkoord te komen. Dat zou een welkome opsteker zijn voor de Europese economie, maar het is te vroeg om het vel van de beer te verkopen. De Europese Commissie gooit het klimaatdossier op tafel. Dat zal handelsakkoorden nog een pak lastiger maken. Voor critici gaat het om een vorm van groen protectionisme, maar voor Europa is het een essentieel onderdeel van haar Green Deal om de Europese economie tegen 2050 klimaatneutraal te maken.

Het zet weinig zoden aan de klimaatdijk als Europa kosten nog moeite spaart om de uitstoot van broeikasgassen te beperken, terwijl China vrolijk de ene na de andere bijzonder vervuilende steenkoolcentrale bouwt. Het heeft geen zin de industrie hier aan de ketting te leggen, als die fabrieken vervolgens verhuizen naar landen die minder klimaatinspanningen leveren. Het is belachelijk de eigen uitstoot te verminderen, om die uitstoot vervolgens in te voeren. De Europese Unie werkt daarom aan een koolstoftaks op invoer vanuit landen die te weinig doen tegen de klimaatverandering. Europa wil zo de eigen econome beschermen tegen ‘koolstofdumping’ door de concurrentie. “Het zal onze werknemers beschermen tegen oneerlijke competitie”, zegt Von der Leyen. De Europese Unie wil ook geen handelsakkoorden meer sluiten met landen die de klimaatakkoord van Parijs niet onderschrijven. Dat betekent dat een handelsakkoord met de Verenigde Staten van Donald Trump in principe niet langer mogelijk is.

Het is weinig waarschijnlijk dat de handelspartners dezelfde lezing van Europa’s klimaatvisie hebben. Voor hen gaat het om Europees protectionisme in een groen jasje. Je bent het eens met de Europese klimaatambitie of je betaalt invoerrechten. Maar of een koolstofbelasting de regels van de Wereldhandelsorganisatie overleeft? Trump zal dat oordeel niet afwachten om de Europese koolstoftaks weg te zetten als oneerlijk. Hij verwijt de Europese Unie al langer oneerlijke handelspraktijken, een protectionistisch landbouwbeleid, te hoge tarieven op de invoer van auto’s en de relatief zwakke euro.

Ook in de Europese Unieloopt niet iedereen even warm voor de groene handelsstrategie. Duitsland, dat leeft van de export, maakt reservaties. “Een koolstofinvoerheffing maakt Europese exportbedrijven kwetsbaar voor tegenmaatregelen van de handelspartners”, zei de Duitse bondskanselier Angela Merkel eind vorig jaar. Het Europese handelsbeleid is een bevoegdheid van de Europese Commissie, maar de interne verdeeldheid speelt in de kaart van de Verenigde Staten en China. Om hun onderhandelingspositie te versterken, hoeven ze maar te wachten tot het Europese front uit elkaar valt. Een belasting op koolstof mag geen belasting op de Europese Unie worden.