‘Het einde van België kan wel eens economisch zijn’

Maart wordt de maand van de laatste kans op een grote realisatie van de Vivaldi-coalitie, met op de agenda hervormingen in de fiscaliteit en in het pensioenstelsel. Vanuit mijn ervaring als kabinetschef weet ik echter dat de verkiezingskoorts maakt dat de meeste partijen denken aan het partijbelang boven het algemeen belang. De kans dat de olifant een muis baart, is dus uiterst groot. De hervormingen zijn nochtans cruciaal voor het voorbestaan van België.

Het grote probleem van België zijn de begrotingstekorten, de grootste van Europa, die zich vertalen in enorme overheidsschulden. Schulden afbouwen kun je op drie manieren: gedeeltelijk laten verdampen door de inflatie – wat ook beperkt gebeurt -, afbetalen, of doorschuiven naar de volgende generaties. Wat we vandaag doen is de schulden op de schouders van de volgende generaties leggen, wat onze kinderen en kleinkinderen verpaupert.

Stagnatie in 2023

Van de economisch goede jaren hebben we niet geprofiteerd om de schulden af te bouwen. Integendeel, ze zijn blijven stijgen. Met een nulrente waren de schulden gratis.

Maar net zoals elk gratisverhaal duurt zoiets niet lang. De standaardintrest van de Europese Centrale Bank steeg van nul naar 2,5 procent en naar alle verwachting zal die verder stijgen tot 3,25 procent later dit jaar. Lenen wordt dus duurder, ook voor de overheid. De inflatie blijft immers hoog, voor 2023 wordt ze geschat op 6,2 procent. De economische groei daarentegen flirt met de nulgroei en wordt geschat op 0,2 procent. Technisch gesproken belanden we niet in een recessie maar wel in een stagnatie (stagnerende groei en inflatie).

Nu kun je de economie aanwakkeren door overheidsinvesteringen. Deze zogenaamde keynisiaanse politiek wordt ook deficit spending genoemd.

Maar dat is in België niet meer mogelijk, omdat we al de hoogste deficits van Europa hebben. Bovendien is de impact van de overheid al veel te groot. De Europese Commissie berekende de impact van de overheid op de Belgische economie op 55,6 procent.

Gigantisch, en 10 procentpunt hoger dan het gemiddelde van Europa. Studies tonen aan dat het optimaal niveau van overheidsinterventie in landen zoals België tussen 35 en 42 ligt. Dat optimum zijn we al ver voorbij en dus is overheidsafbouw de beste economische keuze, los van elke ideologie.

Herstructureren is enige oplossing

De overheidsschuld bedraagt vandaag 520 miljard euro en stijgt met 507 euro per seconde. De schulden bedragen 106 procent van het bruto binnenlands product. Bij onze noorderburen is dat 49 procent.

Maar door de grootste overheidstekorten van Europa, blijven deze schulden stijgen. Met structurele hervormingen van de pensioenen en arbeidsmarkt gaan wij, volgens de simulaties van de OESO, in 2050 naar 80 procent. Zonder hervorming, gaat de schuld in 2050 naar, jawel, 180 procent van het bbp. We mogen dan zeggen dat België virtueel failliet is en de boeken mag neerleggen.

Nee, het einde van België zal niet communautair zijn, maar zonder structurele hervormingen zou het wel eens economisch kunnen zijn. Dat houdt een collectieve verpaupering in. Is dat niet voldoende motivatie om te proberen het partijbelang even opzij te schuiven ten voordele van het algemeen belang, ook één jaar voor de verkiezingen?