Dinsdag zijn de havenarbeiders in veertien grote havens aan de Amerikaanse oostkust en de Golf van Mexico in staking gegaan. De beslissing om te staken werd genomen nadat loononderhandelingen tussen hun vakbond, de International Longshoremen’s Association (ILA), en de rederijen waren vastgelopen. De staking, die de helft van de Amerikaanse containeroverslag treft, kan aanzienlijke economische schade veroorzaken.
Volgens Frank Vranken, beursanalist bij Edmond de Rothschild, heeft de staking het potentieel om een kettingreactie te veroorzaken in de wereldwijde economie. “De Verenigde Staten zijn nog altijd de belangrijkste economie ter wereld. Als de havens aan de oostkust en de Golf van Mexico langdurig stilvallen, zal dat zonder twijfel een rimpeleffect veroorzaken, niet alleen in de VS maar ook internationaal.”
De repercussies hangen vooral af van de duur van de staking. “Als de staking een week duurt, zal de impact beperkt blijven voor de rest van de wereld, maar als het langer gaat duren zal er zeker impact zijn”, merkt Rico Luman, econoom bij ING, op tegenover de Nederlandse nieuwssite NOS. “Elke dag dat de havens stilliggen, vergt twee tot drie dagen om de achterstand in te halen”, weet Vranken. “Al bij een week staking zou oktober economisch grotendeels verloren kunnen gaan, en pas in november zou de handel weer op volle capaciteit draaien. De impact kan daarom groter zijn dan we aanvankelijk denken.”
Een langdurige staking zou leiden tot knelpunten in de capaciteit voor het wereldwijd verschepen van containers. “Containers kunnen dan niet op tijd in Azië aankomen, wat vooral in China tot tekorten leidt”, vertelt Casper Roerade van branchefederatie Evofenedex aan NOS. Dit treft bedrijven die handelen met China rechtstreeks. “De dagprijzen voor containervervoer waren aan het dalen, maar die gaan waarschijnlijk weer stijgen als dit langer duurt”, denkt Rico Luman.
Europese energieafhankelijkheid van VS
De farmaceutische industrie, die sterk afhankelijk is van de Amerikaanse havens, wordt mogelijk het hardst getroffen. “Zo’n 75 procent van de farmaceutische producten in de VS gaat via deze havens”, zegt Vranken. “Als de staking langer aanhoudt, wordt de voorraad sneller uitgeput. Die sector heeft geen grote voorraden, en als belangrijke geneesmiddelen vertraging oplopen, kan dat ernstige gevolgen hebben voor de volksgezondheid. Het is een race tegen de klok om nieuwe logistieke oplossingen te vinden, en er zijn al aanwijzingen dat de bedrijvigheid aan de westkust explosief groeit om de tekorten op te vangen.”
‘Economen schatten dat de staking 4 miljard dollar per dag kan kosten’
Frank Vranken (Edmond de Rothschild)
De economische gevolgen van de staking zouden direct merkbaar kunnen zijn in het vierde kwartaal. “Economen schatten dat de staking 4 miljard dollar per dag kan kosten. Als dit een maand doorgaat, kan dat een negatieve impact van ongeveer 0,25 procentpunt hebben op het Amerikaanse bruto binnenlands product (bbp) in het vierde kwartaal”, legt Vranken uit. “Voor een economie van de omvang van de VS zijn dat aanzienlijke verliezen, zeker als je bedenkt dat de helft van de Amerikaanse handel via deze havens verloopt.”
Ons continent zal niet direct de gevolgen van de staking voelen. Al zijn er op het gebied van energie wel vraagtekens. “Europa is steeds meer afhankelijk van lng (vloeibaar aardgas) en olie uit de Verenigde Staten, die vooral via de oostkust en de Golf van Mexico worden verscheept”, vertelt Vranken. “Onze voorraden zijn voorlopig op peil, maar een langdurige verstoring kan problemen veroorzaken. Als de staking langer duurt dan verwacht, zullen we de effecten in de energiemarkt snel merken, hoewel er momenteel geen reden is voor paniek.”
Presidentsverkiezingen
De Amerikaanse president Joe Biden heeft aangegeven niet in te grijpen, ondanks de politieke druk. Volgens Vranken is dat geen toeval: “Deze staking komt op een politiek gevoelig moment, net voor de verkiezingen. Biden wil duidelijk de arbeiders niet tegen zich in het harnas jagen, zeker omdat de Democraten traditioneel dichter bij de vakbonden staan. Hoewel hij de mogelijkheid heeft om de staking met een afkoelperiode van negentig dagen te stoppen, heeft hij ervoor gekozen dat niet te doen. Dat is waarschijnlijk een strategische beslissing.”
De veertien havens waar het werk is stilgelegd zijn Boston, New York/New Jersey, Philadelphia, Baltimore, Norfolk, Wilmington, Charleston, Savannah, Jacksonville, Miami, Tampa, Mobile, New Orleans en Houston.
ILA vertegenwoordigt 47.000 arbeiders. Het is voor het eerst sinds 1977 dat de vakbond staakt. De staking draait om twee hoofdredenen: “Enerzijds gaat het om looneisen, waarbij de arbeiders een stapsgewijze loonsverhoging van 77 procent eisen over de komende jaren”, weet Vranken. “Anderzijds is er de grote vrees dat automatisering in de toekomst banen zal kosten in de havensector.”
