Op korte termijn is een handelsoorlog vermeden, maar op lange termijn wachten nog zeer moeilijk gesprekken over vrijhandel, zegt gewezen topdiplomaat en specialist internationale handel Hugo Paemen. “Het zal snel blijken dat de standpunten ver uit elkaar liggen.”
Door een akkoord tussen de Amerikaanse president Donald Trump en Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker lijkt een handelsoorlog tussen Europa en de Verenigde Staten afgewend. Daarmee is Juncker in zijn voornaamste opzet geslaagd, analyseert Hugo Paemen, de ex-diplomaat die jarenlang de gesprekken over meer vrijhandel leidde voor de Europese Unie en aan de wieg stond van de Wereldhandelsorganisatie (WTO).
Hoe kijkt u naar het akkoord dat de twee leiders hebben bereikt?
Hugo Paemen: “Dit is zeker een positief akkoord, want het zet een rem op de spiraal van tariefverhogingen waarin we dreigden te belanden. Op korte termijn was de doelstelling vooral te voorkomen dat de Verenigde Staten de invoerheffingen op auto’s zouden verhogen. Juncker heeft dus voorlopig bereikt wat hij wilde bereiken. Met een onvoorspelbare Amerikaanse president als Trump blijft het natuurlijk uitkijken.”
Juncker lijkt als overwinnaar uit de strijd te komen. Wat heeft Trump te winnen bij dit akkoord?
Paemen: “Dit akkoord komt Trump ook goed uit. In zijn eigen partij was de kritiek op zijn protectionisme toegenomen. Hij kan nu een groot akkoord aankondigen en uitpakken met het nieuws dat er meer soja en gas kan verkocht worden aan Europa. Het akkoord dient dus beiden.”
Juncker heeft zo wel een aantal toegevingen gedaan om nieuwe heffingen te vermijden.
Paemen: “Je moet die toegevingen in perspectief zien. Dat Europa meer gas uit de Verenigde Staten zou importeren stond in de sterren geschreven. De vraag naar soja groeit, dus ook dat is geen verrassing. Veel nieuws is er dus niet. Het akkoord blinkt vooral uit in vaagheden over samenwerking, meer dialoog en de aanpak van misbruiken.”
In aanloop naar de topontmoeting tweette Trump triomfantelijk dat zijn tarieven werken, omdat iedereen zich naar Washington haast om te komen onderhandelen. Was het wel verstandig van de EU om dat spel mee te spelen?
Paemen: “Ik heb me dat ook afgevraagd. In dit soort onderhandelingen moet je je natuurlijk een beetje aanpassen aan de tegenstander. Het was ook moeilijk om niet te gaan. De druk om de invoerheffingen op auto’s tegen te houden, was zeer groot. Het resultaat bewijst dat het de juiste keuze was.
“Juncker heeft het spel goed gespeeld. Hij had helemaal geen mandaat om te onderhandelen. Hij geeft Trump wel de indruk dat er groot akkoord is bereikt, en dat kon de president goed gebruiken. Maar Juncker verbindt zich tot niets behalve de oprichting van een werkgroep. Hij is zijn boekje dus niet te buiten gegaan.”
Op korte termijn lijkt een handelsoorlog afgewend. Wat betekent het akkoord op lange termijn?
Paemen: “Dat blijft nog afwachten. Het is bijvoorbeeld uitkijken hoe die nieuwe, nog te vormen werkgroep zal functioneren. Hopelijk kan men veel bereiken en worden er stappen gezet in de richting van meer vrijhandel in plaats van meer tarieven. Dat er een akkoord is, gaat op zich al in tegen de tendens die de jongste maanden was gecreëerd.”
De twee leiders spraken ook over de afschaffing van alle tarieven. U hebt veel ervaring met onderhandelingen over vrijhandel. Hoe moeilijk wordt die oefening?
Paemen: “Vrijhandel tussen Verenigde Staten en Europa heeft al herhaaldelijk op tafel gelegen. Wat ze nu willen bespreken, klinkt zeer ambitieus en gaat zelfs verder dan het trans-Atlantische vrijhandelsverdrag TTIP, dat onderhandeld werd op het moment dat Trump er de stekker uittrok. Nu zouden bijvoorbeeld ook energie en diensten besproken worden. Dat wordt een geweldige onderneming, waarbij heel verschillende belangen en sectoren tegen elkaar zullen worden afgewogen, en waarin ook allerlei belangengroepen nog hun rol zullen spelen.
“De handel volledig vrijmaken, klinkt heel ambitieus en zal heel lang duren. Dat betekent dat er bijvoorbeeld ook een akkoord moet komen over gevoelige sectoren zoals medische producten. Die werkgroep moet nu alles in kaart brengen en berekenen, niet alleen de tarieven maar ook de subsidies. Dat is allemaal heel ingewikkeld.”
Door de opgelopen handelsspanningen was de vrees ontstaan dat de Wereldhandelsorganisatie zou sneuvelen. Is de WTO nu veilig?
Paemen: “Blijkbaar gaan de Verenigde Staten en Europa de WTO samen hervormen. Ook dat is een grote bocht, want tot nu verlamden de Verenigde Staten de werking van de organisatie, onder meer door de benoeming van rechters tegen te houden. Het is dus interessant dat ze nu wel willen meewerken aan een hervorming, al zal snel blijken dat de standpunten ver uit elkaar liggen.”
