‘Fraude wegwerken doe je niet met zwaardere sancties, wel door goesting om te frauderen te ontnemen’

‘Wie op het vlak van fiscale hervorming en fraudebestrijding veel van de nieuwe regering had verwacht, komt bedrogen uit’, schrijft fiscaal expert Michel Maus. ‘Wie tandpijn heeft, kan met een Dafalgan de pijn wel verzachten maar de tand niet ontzenuwen. Fraude de wereld uithelpen doe je dus niet enkel door zwaardere sancties op te leggen maar eerst en vooral door de goesting om te frauderen te ontnemen.’

Onder de regering Di Rupo werd voor het eerst in vele jaren een echt fraudebeleid uitgewerkt. Onder impuls van staatssecretaris John Crombez (SP.A) hebben heel wat fraudemaatregelen het levenslicht gezien. Denken we maar aan de witte kassa in de horeca, de aanwezigheidsregistratie in de bouw, de hoofdelijke gehoudenheid voor RSZ-schulden en de aanpak van de domiciliefraude, de nieuwe aangifteverplichtingen voor roerend vermogen, de verstrengde meldingsplicht voor fiscale fraude, en het beperken van het gebruik van cash geld.

Zwarte economie scheert hoge toppen

Maar het is ondertussen ook voor iedereen duidelijk dat het werk niet af is. Uit internationale studies blijkt dat de zwarte economie in ons land hoge toppen blijft scheren. Uit de laatste cijfers van de internationaal gerenommeerde fraudespecialist Professor Friedrich Schneider blijkt dat de zwarte economie België weliswaar in een dalende lijn zit, maar nog altijd vrij stevig is. Uit het laatste rapport dat Professor Schneider blijkt dat de zwarte economie in België voor 2014 goed is voor 16,1% van het BBP. Dit is 0,3 procentpunt lager dan in 2013 toen België kon afklokken op 16,4%. Dit toont aan dat de maatregelen inzake fraudebestrijding op zich wel lonen, maar euforie is hier niet op zijn plaats.

We mogen immers niet uit het oog verliezen dat er in 2013 een belangrijke fiscale amnestieronde heeft gelopen die de cijfers zeker zal hebben beïnvloed. Bovendien blijven de verschillen met de buurlanden opmerkelijk groot. Hiermee doet België het merkelijk slechter dan de directe buurlanden Nederland ( 9,2% ), Frankrijk (10,8% ) en Duitsland ( 13,3%). Het zou de ambitie van de regering Michel I moeten zijn om de zwarte economie in België terug te brengen tot niveau van de buurlanden. Maar om dit objectief te behalen zijn ingrijpende maatregelen vereist en op dat vlak schiet het regeerakkoord tekort.

Let wel volgens het regeerakkoord wordt “de strijd tegen fraude onverminderd verdergezet, gezien fraude de rechtvaardigheid van het systeem ondermijnt”, maar een concreet plan ontbreekt echter en bovendien blijken de bevoegdheden rond fraudebestrijding versnipperd te zijn over verschillende departementen. We moeten ons dan ook de vraag durven stellen of de regering hiermee op goede weg is.

Frustratie

Een eerste minpunt van het regeerakkoord is ongetwijfeld het gebrek aan maatregelen die de oorzaken van de fiscale fraude aanpakken. Het is immers onvoldoende om enkel symptoombestrijdend te werken.

Wanneer men de zwarte economie wil doen dalen. Wie tandpijn heeft, kan met een Dafalgan de pijn wel verzachten maar de tand niet ontzenuwen. Fraude de wereld uithelpen doe je dus niet enkel door zwaardere sancties op te leggen maar eerst en vooral door de goesting om te frauderen te ontnemen. Indien men de oorzaken van de fraude niet aanpakt zal de regering immers blijven achter de feiten lopen.

En hiermee komen we natuurlijk automatisch terecht bij de hoge belastingdruk en vooral bij de ongelijke verdeling van de belastingdruk. De regering moet beseffen dat door constant fiscale toegiften te doen aan allerlei fiscale drukkingsgroepen zij een lobbyfiscaliteit heeft gecreëerd met een zeer groot fiscaal frustratiegevoel bij diegenen die geen baat hebben bij de verworvenheden van de fiscale lobby’s.

Een bedrijfsleider van een KMO die vaststelt dat zijn vennootschap 34% vennootschapsbelasting moet betalen en een farmareus dankzij de aftrek voor octrooi-inkomsten slechts 6% zal niet bijster gelukkig zijn met zijn fiscaal regime. Hetzelfde geldt voor de Belgische werknemer die van alle OESO-landen aan de hoogste belastingdruk op arbeid wordt onderworpen. En wat te denken ook van de arbeider van een bloeiende KMO die de volle pot successierechten moet betalen op het geërfd rijhuisje van zijn ouders, daar waar de zoon van zijn werkgever de KMO quasi belastingvrij zal erven. Onze fiscaliteit is doorspekt met dergelijke discriminaties en dat leidt onvermijdelijk tot fiscale foert-reacties met alle gevolgen van dien.

Tax shift werd shiftje

In de aanloop naar de verkiezingen zag het er naar uit dat de regering werk zou maken van de zogenaamde tax shift waarbij de belastingdruk op arbeid zou worden verschoven naar vermogen, consumptie en ecologisch vervuilende activiteiten. Dat zou zeker een stap in de goede richting zijn geweest. Wie hier echter op had gehoopt is zeer bedrogen uitgekomen. De fameuze tax shift is niet meer dan een shiftje geworden waarbij ocharme 1 miljard euro wordt verschoven van de personenbelasting naar onder andere accijnzen. De olifant heeft hier een muis gebaard. En ook op het vlak van de vennootschapsbelasting is het huilen met de pet op. Buiten een bescheiden en niet meer dan normale lastenverlaging op het vlak van de loonkost zijn er geen substantiële maatregelen die de belastingdruk zal doen dalen. Dat is bijzonder jammer en een gemiste kans voor een betere fiscale wereld.

Een tweede minpunt uit het regeerakkoord betreft het feit dat men maar met mondjesmaat afstapt van het geïnstalleerde conflictmodel. De afschaffing van de fel gehate monsterbelasting van 309% is op dat vlak wel een stap in de goede richting, maar ook hier ontbreekt een echt taxcificatie-plan en buiten de belofte dat er een overleg komt met de cijferberoepen blijven de plannen zeer flou. Een efficiënte aanpak van de fraude vereist een samenwerking tussen de overheid en het fiscale middenveld. Het wordt hoog tijd dat de fiscus en het fiscale middenveld uit de loopgraven kruipen en samen de handen in elkaar slaan voor een rechtvaardiger fiscaliteit. Dit kan perfect door te voorzien in een paritair model waarbij fiscus en fiscale middenveld samen circulaires maken, rulings afleveren en waarom niet fiscale bezwaren beslechten. Dit zal het draagvlak van het fiscale beleid enkel maar vergroten maar daar is de regering blijkbaar nog niet aan toe.

Tot slot is het ook absolute noodzaak dat er een gecoördineerd beleid komt op het vlak van de praktische uitvoering van de fraudemaatregelen. Het Rekenhof heeft recent in twee rapporten overduidelijk aangetoond dat het sanctiebeleid van de fiscus grote regionale verschillen vertoont, waardoor de gelijke behandeling van de belastingplichtigen in het gedrang komt. En ook op het niveau van de parketten werd de pure willekeur de afgelopen jaren vrij duidelijk. Daar waar het parket in zaken van miljoenenfraude vaak de zaak heeft afgehandeld met een minnelijke schikking, werden kleine keuterfraudeurs wel nog effectief correctioneel vervolgd. Dit is een rechtstaat onwaardig. De fiscale schandalen in de dossiers rond Omega Diamonds, Massive, Henco etc. waar het parket een minnelijke schikking van tientallen miljoenen euro’s heeft aanvaard, zal nog jaren blijven nazinderen in fiscaal België.

Klassenjustitie

Dat de toepassing van fiscale sancties en van de minnelijke schikking tot de verantwoordelijkheid van de fiscus en het parket behoort is allicht correct, maar het is en blijft een feit dat dit fiscaal quick pick-beleid de deur openzet voor willekeur en klassenjustitie. Ook dat moet absoluut worden aangepakt. De overheid kan pas met respect de fiscale wetgeving afdwingen als zij de belastingplichtigen ook zelf met respect behandelt. En ook op dat vlak schiet het regeerakkoord te kort. De minnelijke schikking zal worden geëvalueerd zo heet het in het regeerakkoord. Ja en dan, een evaluatie is niet voldoende, wel een rechtvaardig afhandelingsbeleid.

De conclusie is dan ook duidelijk. Wie op het vlak van fiscale hervorming en fraudebestrijding veel van de nieuwe regering had verwacht is toch wel bedrogen uitgekomen.