Franse chirurg Laurent Alexandre schetst somber beeld: ‘Wij zijn de nuttige idioten van AI’

Het potentieel van kunstmatige intelligentie (AI) is oneindig veel groter dan we vermoeden. Scholen, gezondheidszorg en de arbeidsmarkt zullen volledig op de schop moeten. Dankzij de technologie wordt onsterfelijkheid mogelijk, zij het waarschijnlijk alleen virtueel. Maar ze dreigt ook de maatschappij op te delen tussen de ‘goden’ (die controle hebben over AI) en de ‘nuttelozen’, de rest die het moet doen met een universeel inkomen.

Dat is kort gezegd de steling van de Fransman Laurent Alexandre, chirurg, hoge ambtenaar, investeerder in AI en auteur van het boek ChatGPT va nous rendre immortels (ChatGPT zal ons onsterfelijk maken).

De dood is niet langer onvermijdelijk, maar een probleem dat moet worden opgelost in de geest van Silicon Valley?

LAURENT ALEXANDRE. “Het is duidelijk dat ChatGPT de geschiedenis in een stroomversnelling heeft gebracht en een periode van hyperwetenschap, hypertechnologie en hypergroei heeft ingeluid. Maar deze technologische tsunami zal ook het concept ‘dood’ veranderen. Sam Altman, de bedenker van ChatGPT, meent dat de kosten van intelligentie naar nul zullen evolueren. Dat zal leiden tot een revolutie in onderzoek om de levensverwachting te verhogen. Het idee dat de dood een te voorkomen ziekte is en geen onontkoombaar feit van de natuur of de goddelijke wil, vindt steeds meer ingang. Dat betekent een radicale verandering in de geneeskunde, die tot nu altijd voorzichtig is geweest en zich nooit heeft gericht op het vergroten van de menselijke capaciteiten of het doden van de dood.”

In uw boek hebt u het ook over een interne strijd onder de aanhangers van AI: die tussen de ‘accélérationists’ en de “décélerationists’, zoals u hen noemt.

ALEXANDRE. “Zo is dat. De miljardairs achter AI zijn bang om te eindigen zoals iemand die sterft van de dorst op enkele meters van een oase. Sterven net voor de dood van de dood… De aandeelhouders van de AI-reuzen hebben zwaar geïnvesteerd in onderzoek naar onsterfelijkheid. Maar die laat nog lang op zich wachten. Dus vestigen ze hun hoop op de ontwikkeling van Super AI, het enige dat volgens hen in staat is om de dood van de dood te bewerkstelligen terwijl ze nog leven. De technologische cavalcade die door ChatGPT in gang is gezet zal helpen om de dood uit te stellen, maar het zal ook onze intellectuele vooruitgang versnellen.

“Dat verklaart de tegenstelling tussen de decelerationisten, die Sam Altman aan het hoofd van OpenAI probeerden te ontslaan, en de accelerationisten. Maar let op: het is geen tegenstelling tussen techno-reactionairen en techno-progressieven. Veel van de vertragers willen gewoon de tijd hebben om een Super AI te maken die op één lijn staat met de mens, zodat de overgang van Mens 1.0 naar Homo Deus en vervolgens naar post-mensen zonder biologisch lichaam rustig georganiseerd kan worden.”

De meest dringende noodzaak voor u is niet de onsterfelijkheid, maar voorkomen dat het overgrote deel van de mensen gemarginaliseerd wordt door de opgang van AI. Ons gemiddelde IQ van 86 is geen partij voor de technologie?

ALEXANDRE. “Artificiële intelligentie gaat van steeds meer mensen nieuwe ‘gele hesjes’ maken, ongelukkige burgers die gedestabiliseerd zijn door de opgang van de kenniseconomie. In een ultracomplexe wereld wordt het moeilijk om tevreden te zijn zonder goede cognitieve vaardigheden. Dat bedreigt onze democratie. Neurotechnologie wordt de enige optie zijn om een sociale explosie te voorkomen. De prioriteit van de geneeskunde zal moeten gaan naar hersenvergroting en -verbetering, eerder dan naar het streven naar onsterfelijkheid. De overlevingsbunkers die de AI-miljardairs bouwen, bewijzen dat ze daar ongerust over zijn.

“Maar er is een tweede probleem: hoe kan de mensheid met haar beperkte IQ zo’n Super AI onder controle houden? OpenAI vat die moeilijkheid als volgt samen: “Wij geloven dat superintelligentie in de komende tien jaar kan ontstaan. Het brengt ons bij een fundamentele uitdaging: hoe kunnen mensen AI-systemen die veel slimmer zijn dan zijzelf aansturen en vertrouwen?” Dat is inderdaad een duizelingwekkend probleem…”

Elon Musk heeft al gewaarschuwd voor de grote gevaren van een sterke AI voor de mensheid. Hij pleit voor het vergroten van ons brein met implantaten die door zijn bedrijf Neuralink worden gemaakt.

ALEXANDRE. “Er zijn drie mogelijke antwoorden op de AI-explosie. De eerste is de grote cognitieve vervanging: we accepteren dat AI superieur is aan ons en we accepteren onze marginalisatie. De tweede is neuro-verbetering, waardoor je een hybride vorm van de twee intelligenties krijgt en een samenleving van cyborgs creëert. Het idee van Musk gaat in die richting. De derde reactie is AI te verbieden. Maar hebben we het recht om te voorkomen dat niet-biologische intelligentie zich ontwikkelt omdat we bang zijn achter te blijven?”

U denkt zelfs dat in een iets verdere toekomst sommige mensen zullen voorstellen om het menselijk lichaam te verlaten om onsterfelijk te worden en in symbiose met AI te leven. Zullen ons geheugen en onze geest dan in een soort siliconenlichaam zitten?

​ALEXANDRE. “Een snelle overgang naar een digitaal leven kan het mogelijk maken om onsterfelijk te worden door onze geest te ‘downloaden’ naar een computer. Sam Altman heeft 180 miljoen dollar gedoneerd aan Retro Biosciences, een bedrijf dat hoopt onze levensverwachting te verlengen. Dan kunnen we wachten tot de overdracht van ons bewustzijn naar computers technisch mogelijk is. Hij steunt ook Nectome, een bedrijf dat de hersenen van overleden mensen wil bewaren om hun herinneringen veilig te stellen en hun geest in digitale vorm te recreëren. ‘Ik ben ervan overtuigd dat mijn hersenen ooit naar de cloud zullen worden geüpload’, zei Sam Altman.

“Het schisma tussen Larry Page, de posthumanist, en Elon Musk, de transhumanist, is een goede illustratie van dit debat. De medeoprichter van Google gelooft dat de dematerialisatie van de mensheid onvermijdelijk is, terwijl Elon Musk bang is voor posthumanisme. Hij vreest de uitroeiing van de mens door AI, terwijl Larry Page streeft naar digitale onsterfelijkheid. Page zegt: ‘Wat maakt het uit als machines op een dag de mens overtreffen in intelligentie en zelfs in mate van bewustzijn? Dat zou gewoon de volgende stap in de evolutie zijn’.

“Sinds de release van GPT4 is Elon Musk bang dat AI snel vijandig kan worden. Dat debat is onlangs weer opgelaaid. Geoffrey Hinton, de grondlegger van de moderne AI, zei op 19 februari 2024 aan Financial Times: ‘Ik zou zeggen dat er een kans van 10 procent is dat AI de mensheid binnen twintig jaar zal uitroeien’.”

Op kortere termijn ziet u humanoïde robots verschijnen. Zij zullen moeilijke of onaangename handmatige taken uitvoeren, maar ze zullen ook een IQ hebben dat veel hoger is dan dat van een burgerlijk ingenieur. Met andere woorden: zowel de blue collar als de white collar wordt bedreigd?

​ALEXANDRE. “Het is de olifant in de kamer. De AI-revolutie zal samenvallen met de robotica-revolutie. De technologiereuzen werken volop aan robots met artificiële intelligentie. Verwacht wordt dat die er rond 2030 zullen zijn.

“Dat zal grote gevolgen hebben. AI heeft dan een lichaam om in de fysieke wereld te kunnen werken. Robotica zal de scheiding tussen intellectuele en manuele beroepen wegvagen. Een menselijke glazenwasser hoeft geen kennis te hebben van genetica of kwantumfysica. Maar de robotglazenwasser zal wel de vaardigheden hebben van een zeer hoog opgeleide en multigekwalificeerde ingenieur. Ook het traditionele onderscheid tussen kapitaal en arbeid als productiefactoren verdwijnt: de robot is zowel arbeid als kapitaal. Micro- en macro-economische wetmatigheden zullen herschreven moeten worden. Met als grote vraag: zal de schumpeteriaanse creatieve destructie nog gelden? Wat als de vernietiging deze keer groter is dan de creatie? En als de jobs die overblijven hooggeschoold zijn, wat doen we dan met de mensen die niet over de nodige vaardigheden beschikken?”

Betekent dit ook dat links en rechts het bij het verkeerde eind hebben over immigratie? Wat heeft het voor zin om goedkope arbeidskrachten te importeren, als robots duizend keer efficiënter en goedkoper zijn?

​ALEXANDRE. “Het Europese immigratiebeleid doet alsof we nog in de jaren 60 van de vorige eeuw zitten. Miljoenen ondergekwalificeerde arbeiders naar Europa halen om bij wijze van spreken de vuilnisbakken op te halen, is een ernstige vergissing. Binnenkort kunnen robots uitgerust met de opvolgers van ChatGPT hetzelfde werk doen. Europa zal het nu al extreem moeilijk krijgen om zijn laaggeschoolde arbeiders te beheren.”

Eigenlijk kloppen de voorspellingen van de beroemde Israëlische historicus Yuval Noah Hariri: de maatschappij van morgen, of overmorgen, zal bestaan uit goden en… nutteloze mensen. Het is een observatie die de mensheid geen keuze laat: transhumanisme – opgaan in de technologie – of uitsterven?

ALEXANDRE. “De technologische tsunami is valt niet te stuiten. Als Silicon Valley-bonzen pleiten voor een minimuminkomen voor iedereen, tonen ze eigenlijk dat ze al anticiperen op zo’n scheiding tussen henzelf (de goden) en de rest van de bevolking… Sam Altman heeft beloofd om grootschalige experimenten met universeel inkomen te financieren. Maar dat zou een nachtmerrie worden. Het zou de werknemers die zijn ingehaald door de opvolgers van ChatGPT vastzetten vanaf het moment dat ze van school komen tot ze naar het rusthuis gaan. Het is niet het inkomen dat universeel moet zijn, maar de ontwikkeling van de hersenen!”

Hoe is het zo ver kunnen komen? Is het omdat we jarenlang onze digitale gegevens gratis hebben weggegeven, dat we de ‘nuttige idioten’ van AI dreigen te geworden, om Lenins uitdrukking te gebruiken?

ALEXANDRE. “Ja, wij zijn de ‘nuttige idioten’ van AI. Artificiële intelligentie ontstaat op het kruispunt van monsterlijk krachtige leeralgoritmen en bergen gegevens als leerstof. Elke dag overhandigen miljarden internetgebruikers een schat aan gegevens aan digitale operators waarmee ze AI creëren. Het is een vorm van vrijwillige dienstbaarheid.”

Volgens u zal AI ook de dood van het kapitalisme betekenen?

ALEXANDRE. “Dat klopt, want het zijn vooral verschillen in intellectuele capaciteit die verschillen in inkomen legitimeren. Wat is de legitimiteit van inkomensverschillen tussen individuen als onze prestaties worden bepaald door de hersenprothesen die ons zijn ingeplant, en niet aan onze eigen kwaliteiten? Het verschil in waarde tussen de opvolgers van ChatGPT en een kankeronderzoeker van vlees en bloed zal miljoenen keren groter zijn dan die tussen een dokter en een verpleegster. Dus waarom zou de oncoloog meer verdienen dan de verpleegkundige? Het meritocratische systeem zal in rook opgaan. Het is heel goed mogelijk dat kunstmatige intelligentie ook geld zal doden. Sam Altman heeft gezegd dat “ChatGPT het kapitalistische systeem kan vernietigen”. Maar hoe regel je een wereld waarin mensen niet langer de meest intelligente soort zijn en waarin geld is verdwenen?”