Experte Ashley Feng over de handelsoorlog: ‘Wees niet naïef en bescherm je kroonjuwelen’

Het voorlopige handelsakkoord tussen de Verenigde Staten en China is slechts een adempauze. Achter de schermen werken de Verenigde Staten aan een verregaand en strenger beleid voor Chinese investeringen. Europa zal moeten volgen, zegt de Amerikaanse handelsexperte Ashley Feng.

De Verenigde Staten en China hebben een voorlopig en gedeeltelijk akkoord bereikt, waardoor de handelsoorlog en het opbod met invoertarieven even worden bevroren. Maar op een algemene dooi van de relaties tussen beide landen hoeven we volgens Ashley Feng niet te rekenen. De 25-jarige Amerikaanse onderzoekster is verbonden aan de onafhankelijke denktank Center of a New American Security. Ze zat de voorbije jaren op de eerste rij in het conflict tussen de Verenigde Staten en China, onder meer doordat ze werkte bij de Amerikaanse instelling die over de handelsakkoorden onderhandelt.

“Ik ben verrast hoe snel het escaleert”, zegt Feng. “Bijna 95 procent van de Chinese export naar de Verenigde Staten wordt op de een of andere manier extra belast. Het valt ook op hoe hoog die tarieven zijn. Daarnaast is er een zwarte lijst met Chinese bedrijven en een lijst met technologieën. Vooral de Amerikaanse aanpak is veranderd. China volgt al sinds de jaren 2000 dezelfde lijn om zo weinig mogelijk economisch afhankelijk te zijn van andere landen.”

Voor u maakt de handelsoorlog deel uit van de strijd tussen de Verenigde Staten en China om technologisch de beste te zijn.

ASHLEY FENG. “Technologie is belangrijk voor China. Het land probeert een muur te bouwen rond zijn techindustrie. Sinds Donald Trump president is, voeren de Verenigde Staten een soortgelijk beleid. Het is daarbij opvallend hoe breed de term ‘nationale veiligheid’ wordt geïnterpreteerd.”

Trump durft Chinese kroonjuwelen zoals Huawei zwaar aan te pakken.

FENG. “Huawei kwam als een van de eerste in het vizier. Ondertussen heeft de Amerikaanse overheid nog andere Chinese bedrijven in de ban geslagen. ZTE en Huawei werden gestraft voor het omzeilen van de Amerikaanse sancties tegen Iran. Daar kwam al gauw de beschuldiging van diefstal van bedrijfsgeheimen bij. Nu gaat het nog een stap verder: vijf bedrijven kwamen op de zwarte lijst omdat ze banden hebben met het Chinese leger en in de Verenigde Staten technologie wilden verwerven die ook militair kan worden gebruikt. Steeds meer Chinese bedrijven dreigen daardoor de toegang tot de Verenigde Staten en andere westerse markten te verliezen.”

Het gaat onder meer om artificiële intelligentie. Dat is een breed inzetbare technologie.

FENG. “Het Amerikaanse ministerie van Handel is bezig met een lijst van emerging technologies, waar de overheid strenger op gaat toezien. Buitenlandse, en dus ook Chinese bedrijven die willen investeren in Amerikaanse ondernemingen die met artificiële intelligentie bezig zijn, worden dan gescreend. Al vermoed ik wel dat niet alles tot een even zwaar onderzoek zal leiden. Het zal afhangen van hoe geavanceerd de technologie is die bedrijven via een investering in de Verenigde Staten willen verwerven.

“Die lijst wordt een leidraad voor the Committee for Foreign Investment in de United States (CFIUS). Dat orgaan wordt bijzonder invloedrijk in het nieuwe economische beleid van de Verenigde Staten. CFIUS zal slechts een beperkt aantal landen als veilig definiëren. Investeringen uit andere landen vallen onder een zwaarder controleregime en lopen dus een groter risico om geblokkeerd te worden. CFIUS onderzoekt niet alleen of landen spitstechnologie kunnen verwerven, maar ook of ze toegang krijgen tot gevoelige informatie over Amerikaanse burgers. Onlangs moest een Chinese investeerder bijvoorbeeld uit het medische platform PatientsLikeMe stappen. En het staat nu al vast dat zowat alle buitenlandse investeringen of overnames in de Amerikaanse fintech aan CFIUS moeten worden voorgelegd.”

Om op die veilige lijst terecht te komen, moeten landen aantonen dat ze zelf ook strenger controleren hoe landen zoals China investeren.

FENG. “Op Europees niveau wordt daar sinds enkele jaren werk van gemaakt. Die screening moet nog verder worden uitgebouwd. De spitstechnologie die China nog mist, kan het vooral in de Verenigde Staten of Europa vinden. Het is daarom logisch dat die een soortgelijk beleid voeren om zich daartegen te wapenen. Tegelijk zie je dat bedrijven dezelfde reserves hebben over hoe China een technologische voorsprong wil uitbouwen.”

Is dat zo? Misschien vinden Europese bedrijven het net goed dat ze nu Amerikaanse tegen Chinese investeerders kunnen uitspelen.

FENG. “Dan onderschatten ze de risico’s. Er zijn de voorbije jaren voldoende cases geweest van hoe China technologie en intellectuele eigendom in het Westen heeft proberen te stelen via industriële spionage of hacking. Bovendien heeft het ook het toezicht op het bedrijfsleven verscherpt. Chinese bedrijven kunnen niet meer weigeren als een veiligheidsdienst toegang wil tot hun data, en dus potentieel ook tot de data van hun buitenlandse activiteiten.”

Kunnen de banden tussen China en de Verenigde Staten volledig worden doorgeknipt?

FENG. “Beide financiële systemen kun je moeilijk uit elkaar trekken. Amerikaanse bedrijven zullen hun productie wel deels uit China verhuizen, maar ze kunnen er niet volledig weg. Sinds China in 2001 een volwaardig lid van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) werd, heeft het een heel performante maakindustrie opgebouwd. Die fabrieken kun je moeilijk snel verhuizen.”

Willen westerse bedrijven China wel volledig opgeven?

FENG. “De lokroep van de grote Chinese markt is groot, maar weinig westerse bedrijven zijn echt succesvol in China. De overheid kiest er graag zijn kampioenen. Google en Facebook bijvoorbeeld kunnen er door allerlei regels maar moeilijk opereren.”

China houdt zijn burgers in het gareel met een sociale kredietscore. Bestaat die ook voor bedrijven?

FENG. “Er is een misverstand dat bedrijven in China ook zo’n score hebben. Er is geen getal, maar bedrijven kunnen wel voor de meest uiteenlopende zaken worden beloond of gestraft. Bedrijven zijn bang geworden om door de Chinese overheid aangepakt te worden. Een jurist van BNP Paribas in Hongkong had online zijn steun voor het straatprotest betuigd op een persoonlijk socialemediaprofiel. Zijn bedrijf heeft hem ontslagen uit angst voor represailles van de overheid. Zulke proactieve ingrepen tonen hoe invloedrijk de Chinese overheid is.”

Hebt u nog een tip voor Belgische bedrijven die met Chinese investeerders praten?

FENG. “Wees niet naïef en bescherm je kroonjuwelen. Westerse bedrijven raken vaak verblind door de enorme bedragen waar Chinese investeerders mee zwaaien. Maar vaak kunnen ze uiteindelijk niet met het geld over de brug komen. Om dat vermijden moet je gewoon goed je huiswerk maken en desnoods naar China trekken. Daarnaast moet je rekening houden met slechte bedoelingen. Wordt er geïnvesteerd om toegang te krijgen tot gevoelige informatie, of tot spitstechnologie die moet dienen om een Chinese kopie op te zetten?”