Europees Parlement keurt natuurherstelwet goed

Een meerderheid van de leden van het Europees Parlement heeft het politieke akkoord over de natuurherstelwet finaal goedgekeurd.

Het akkoord tussen de onderhandelaars van het Parlement en de lidstaten werd in november 2023 bereikt, nadat de ontwerpwet in de maanden voordien voor heel wat controverse had gezorgd. Europa-watchers herinneren zich de verdeeldheid in de bevoegde parlementscommissie, waar naar het procedurehandboek moest worden gegrepen om te zien hoe het dossier gedeblokkeerd kon worden.

Boerenprotest

De deal die uiteindelijk gesloten werd, werd verrassend vlot goedgekeurd door de Europese lidstaten én in de parlementaire commissie. Maar tegen de achtergrond van de boerenprotesten groef de Europese Volkspartij (EVP) de strijdbijl onlangs weer op. Dinsdagochtend nog had de voorzitter van de grootste fractie in het Europees Parlement, de Duitser Manfred Weber, aangekondigd dat zijn groep alsnog tegen het akkoord zou stemmen. ‘De EVP-fractie zet zich volledig in voor de (strijd tegen de) klimaatverandering en voor de doelen op het vlak van biodiversiteit, maar deze wet bezorgt onze landbouwers extra bureaucratische regels’, legde hij zijn demarche uit.

Het verzet van de EVP en de (uiterst) rechtse fracties ECR (waar de N-VA deel van uitmaakt) en ID (met Vlaams Belang) mocht niet baten. De natuurherstelwet werd dinsdag goedgekeurd met 329 stemmen voor en 275 tegen, bij 24 onthoudingen.

Reacties

‘Wat een opluchting! Ondanks alle politieke spelletjes werd de natuurherstelwet net goedgekeurd’, reageerde Europees Parlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit) prompt op X. Ze spreekt over een belangrijk signaal. ‘Het gaat niet goed met de natuur in Europa en we moeten die neergang stoppen. In het belang van onze landbouw, onze economie en ons allemaal.’

Ook Sara Matthieu (Groen) is tevreden. ‘De Europese natuur verdwijnt zienderogen en verdraagt geen pauzeknop zoals conservatieven en de agro-lobby beweren. Het gezond verstand heeft gewonnen.’

Tom Vandenkendelaere (CD&V) had vooraf aangekondigd de EVP-lijn te volgen en heeft dus tegen de natuurherstelwet gestemd. Hij waarschuwt nu voor een ‘stikstofcrisis XXL’. ‘Nu de wet toch groen licht kreeg, maak ik me ernstig zorgen voor de verdere impact van deze wetgeving op Vlaanderen. Nog meer natuur onder de sterkst mogelijke bescherming steken, samen met een juridisch wankel verslechteringsverbod, kan onze hele economie op slot doen.’ De impactstudies die op vraag van de Vlaamse regering werden besteld, tonen dit ook aan, zegt hij.

Hilde Vautmans (Open VLD) had de natuurherstelwet eveneens liever zien sneuvelen. ‘Dit is dwingende Europese regelgeving waarbij we heel streng natuur gaan beschermen. Ik ben niet tegen natuurherstel, maar deze wet gaat echt zeer ver en zal voor ernstige vergunningsproblemen zorgen’, voorspelt ze. ‘Er is helaas nooit genoeg aandacht besteed aan de fundamentele bezwaren. We moeten durven bijsturen en luisteren naar onze economie en onze boeren. Landbouw en natuur zijn partners, we moeten zorgen dat onze boeren nog kunnen blijven boeren en hen maximaal ondersteunen met financiële en procedurele maatregelen.’

Nu het Europees Parlement zich heeft uitgesproken, is het aan de lidstaten om voor de definitieve goedkeuring te zorgen (hun eerdere bekrachtiging was op het niveau van de ambassadeurs). Vautmans roept de Raad op zijn ‘gezond verstand’ te gebruiken, in dit geval dus om tegen te stemmen, terwijl Groen bij monde van Vlaams Parlementslid Mieke Schauvliege de Vlaamse regering oproept zich vóór het akkoord uit te spreken. ‘Een nieuwe onthouding van België is compleet onaanvaardbaar. Ik roep Vlaanderen op om opnieuw zuurstof te bieden aan biodiversiteit, het klimaat, de bevolking, de landbouw en onze economie’, luidt het.

Doel

De natuurherstelwet is dus bedoeld om de achteruitgang van de Europese natuur af te remmen en te herstellen. Tegen 2030 moeten in minstens 20 procent van alle land- én zeegebieden in Europa herstelmaatregelen worden ingevoerd. Tegen 2050 moet dit worden uitgebreid naar alle ecosystemen waar herstel nodig is. Er zijn in de wet tal van habitats opgelijst die in de scope van de natuurherstelwet worden getrokken, concreet worden voor de lidstaten gedetailleerde doelstellingen gesteld voor elk van deze gebieden. Tegen 2030 moet minstens 30 procent van de habitattypes die onder de nieuwe wet vallen in goede staat worden hersteld, tegen 2040 is dat 60 procent, tegen 2050 90 procent.

Een van de belangrijkste discussiepunten was het toepassingsgebied van de natuurherstelwet. Er is overeengekomen dat er tot 2030 prioriteit gegeven wordt aan de al beschermde Natura 2000-gebieden. Wanneer een gebied in goede staat is, zullen de lidstaten ernaar moeten streven om een (nieuwe) verslechtering te voorkomen. Dit is een inspanningsverbintenis, en dus geen resultaatsverbintenis. Voor de Vlaamse regering, die vreesde dat te weinig rekening werd gehouden met dichtbevolkte gebieden, was dat verslechteringsverbod een bezorgdheid.

Maar dat verbod berust, althans volgens EVP/CD&V, dus niet op een stevige juridische basis. ‘De Vlaamse regering zal in de opmaak van haar herstelplannen zeer zorgvuldig tewerk moeten gaan en moet leren uit de fouten die in het verleden gemaakt zijn bij de aanduiding van de Natura2000 gebieden’, meent Tom Vandenkendelaere.

Het lijkt er dus op dat de controverse over de natuurherstelwet ondanks de goedkeuring nog niet meteen zal gaan liggen.