Het foutenpercentage in de uitgaven uit de Europese begroting is vorig jaar gestegen tot een recordhoogte van 5,6 procent. Dat blijkt donderdag uit het jaarlijkse rapport van de Europese Rekenkamer. De auditeurs maken zich ook zorgen over de groeiende schuldenberg van de Europese Unie.
Volgens het rapport van de Rekenkamer is het geschatte foutenpercentage in de Europese uitgaven toegenomen van 2,7 procent in 2019 over 3 procent in 2021 tot 5,6 procent in 2023. De toename is grotendeels toe te dichten aan het cohesiebeleid, waar het foutenpercentage opliep tot liefst 9,3 procent. Het dwingt de Europese auditeurs ertoe om voor het vijfde jaar op rij een afkeurend oordeel over de uitgaven af te geven. “We zien een aantal redenen”, observeert het Belgische lid Annemie Turtelboom, die bevoegd is voor de controle op de cohesiebudgetten. “Aan het einde van de meerjarenbegroting is er een zekere absorptiedruk bij de lidstaten. Er is ook meer flexibiliteit verleend bij het herprogrammeren van fondsen, en meer flexibiliteit betekent meer creativiteit. Ten slotte was het vanwege corona moeilijker om controles en verificaties te doen.”
Niet ontvangen
Het foutenpercentage is geen graadmeter van fraude of verspilling. De Rekenkamer spreekt van een fout wanneer een bedrag niet betaald had mogen worden omdat het geld niet conform de Europese of nationale regels is aangewend. Klassiekers zijn fouten met openbare aanbestedingen, overtredingen van de staatssteunregels of het verlenen van subsidies aan projecten die eigenlijk niet subsidieerbaar waren. Vorig jaar signaleerde de Rekenkamer 20 gevallen van mogelijke fraude aan de bevoegde dienst Olaf.
Een groot deel van de begroting wordt gezamenlijk beheerd door de Europese Commissie en de lidstaten. Die ondervinden vaak moeilijkheden om de voor hen gereserveerde fondsen tijdig op te slorpen. Zo was bijna 10 procent van de 492,6 miljard euro aan structuur- en investeringsfondsen uit de meerjarenbegroting 2014-2020 aan het eind van vorig jaar nog steeds niet betaald. België moest nog 356 miljoen euro ontvangen, wat neerkomt op een absorptiegraad van 88 procent. Het EU-gemiddelde bedraagt 91 procent.
Liquiditeitsproblemen
De Europese uitgaven bedroegen vorig jaar in totaal 191,2 miljard euro. Daarnaast verstrekte de EU de lidstaten ook 48 miljard euro uit het relancefonds dat als reactie op de coronapandemie in de steigers was gezet. Hoewel dat fonds in de markt was gezet als een soepeler model, blijkt er ook hier een absorptieprobleem te zijn. Uit de pot van 356 miljard euro aan subsidies was eind vorig jaar 141 miljard uitbetaald. De lidstaten hebben nog tot eind 2026 tijd om hun geld op te nemen.
Zo swingt het probleem van de uitstaande financiële engagementen langzamerhand de pan uit. “Dat is niet goed voor de economie, want het geld rolt langzamer, maar het is ook geen goed financieel beheer”, stelt Turtelboom. Eind vorig jaar waren deze verbintenissen opgelopen tot een recordbedrag van 543 miljard euro. “Er staat bijna drie jaarbudgetten aan engagementen open die nog niet betaald zijn. Dat kan tot liquiditeitsproblemen leiden, zoals dat zich ook heeft voorgedaan in 2014”, waarschuwt ze.
300 miljard
Ook de fors groeiende schuldenberg baart de Rekenkamer zorgen. De EU wendde zich tot de financiële markten om steun voor Oekraïne te verzekeren, maar het is vooral voor de financiering van het relancefonds dat er voor het eerst op grote schaal geld wordt geleend. Inmiddels is de EU één van de grootste schulduitgevers in Europa is geworden. De totale schuld liep vorig jaar op tot 458,5 miljard euro, twee keer zo hoog als in 2021. De totale blootstelling van de begroting steeg tot bijna 300 miljard euro.
“De Commissie stelt nieuwe eigen inkomsten voor om de leningen voor het relancefonds terug te betalen, maar het is voor ons niet duidelijk of die toereikend zullen zijn om de schulden te dekken, en aan het einde van de rit zijn de lidstaten uiteindelijk verantwoordelijk”, besluit Turtelboom
