‘Eindelijk gaat de spreidingswet apothekers op de schop’

In tijden van internetshopping en hypermarkten moet een kleine dorpsapotheek ook gewoon zijn plaats in de markt verdienen. Dat zegt Trends-redacteur Roeland Byl.

De zelfstandige apotheker was lange tijd een goed verdienende middenstander. Een apotheek overnemen kostte fortuinen. Dat was een gevolg van de spreidingswet die sinds 1974 het openen van nieuwe apotheek laat afhangen van demografische en geografische factoren. Sinds 1999 geldt er zelfs een moratorium op het aantal apotheken. Dat wettelijke moratorium loopt nog tot 2019. Door fusies en sluitingen is het aantal apotheken sinds 1999 nochtans gedaald van 5277 tot 4985. Het maakt dat er per 2150 Belgen een apotheek is. Ons land beschikt dus over een wijd vertakt distributienetwerk. In Europa is enkel in Griekenland het aantal apotheken nog hoger. In Nederland bijvoorbeeld is er slechts een apotheek per 8000 inwoners. En in sommige landen, zoals bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk, zijn de apotheken zelfs geïntegreerd in de supermarktcultuur.

Het is goed dat minister Maggie De Block (Open Vld) de spreidingswet voor apotheken wil aanpassen. De geografische spreiding kan immers beter. Een vaak gehoorde klacht in de sector is dat er een overaanbod aan apotheken is in de steden. Sommige apotheken zijn daarom niet rendabel, terwijl er in sommige landelijke regio’s hiaten in het aanbod zijn.

De tijd dat een apotheek overnemen een gegarandeerde investering was die zichzelf vanzelf terugverdiende, is overigens voorbij. Maar dat gebrek aan rendabiliteit is vooral te wijten aan de metamorfose die de apotheek de jongste 25 jaar onderging. In de loop der jaren kwamen de marges die apothekers krijgen op het afleveren van geneesmiddelen op voorschrift, onder druk te staan. Het dreef ze in de richting van de voorschriftvrije middelen en hele gamma’s schoonheidsproducten. Magistrale bereidingen werden veeleer een nicheproduct. Die beweging knabbelde aan de toegevoegde waarde van de apotheker en transformeerde officina’s ook geleidelijk in echte winkels, waar displaykosten en stockbeheer de rendabiliteit ondergraven en de apotheek richting schaalvergroting duwen.

Het valt te hopen dat de architecten van het nieuwe spreidingsplan _ de minister, het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) en de apothekersbonden _ hun heil niet gaan zoeken in méér marktprotectionisme. Want dat is uiteindelijk wat de spreidingswet is. Die aanpak heeft gewerkt om het aantal apotheken in te perken, maar de rendabiliteitsproblemen van de jongste jaren zijn in de eerste plaats het gevolg van de veranderende context. Nog meer het aanbod beschermen heeft dus geen zin. Uiteindelijk kun je er niet aan voorbij dat in tijden van internetshopping en hypermarkten een kleine dorpsapotheek ook gewoon zijn plaats in de markt moet verdienen. Tenslotte kun je die zonnecrème ook bij een van de vele supermarkten te lande vinden.