‘Een sociaaleconomisch herstelbeleid is niet meer mogelijk op federaal niveau’

De val van de regering-Michel toont aan dat een sociaaleconomisch herstelbeleid niet meer mogelijk is op federaal niveau. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

De bocht naar links van de premier op 18 december doet het ergste vermoeden voor de beleidskeuzes na de verkiezingen van mei. Charles Michel bleek bereid een centrumlinkse coalitie bij elkaar te kopen, met de erfenis van zijn eigen regering als betaalmiddel. Michel bleek bereid de vruchten van vier jaar hard werk in te ruilen voor vier extra maanden macht. Gelukkig was links te verrast om het royale aanbod te aanvaarden, en gelukkig trok Open Vld-voorzitster Gwendolyn Rutten snel de stekker uit die poging tot verbeurdverklaring van het eigen beleid. Toch blijft de vraag in welke mate CD&V en Open Vld achter het aanbod van Michel stonden. De economie kan zich schrap zetten voor een retour du coeur-beleid op kosten van de toekomst, met een lagere btw op elektriciteit, een milder pensioenbeleid, een lakser loonbeleid en een soepeler begrotingsbeleid als smeermiddel voor een centrumlinkse coalitie. Het is niet uitgesloten dat ook deze regering, of gelijk welke volgende federale regering, zal moeten bijsturen bij de confrontatie met de realiteit van een oplopend begrotingstekort en een slechtere conjunctuur. Maar het zal een beleid met, om Kris Peeters te citeren, andere accenten zijn. Dus een beleid met meer belastingverhogingen en tekorten, en met minder besparingen en hervormingen.

De bijzonder pijnlijke conclusie van de val van de regering-Michel is dat een sociaaleconomisch herstelbeleid niet meer mogelijk is op federaal niveau. Als het de voorbije vier jaar niet lukte, zal het nooit lukken. De conjunctuursterren stonden goed, de rentesterren stonden goed en de politieke sterren stonden goed, met een centrumrechtse samenstelling die de focus kon leggen op de versterking van de economie. Het beleid verdient de Nobelprijs economie niet, maar het palmares is ook geen onbeschreven blad, met de jobcreatie dankzij een lagere fiscale druk als mooiste overwinning. Toch is deze regering ten onder gegaan aan interne bloedingen. Na de gemeenteraadsverkiezingen zette N-VA het migratiethema op scherp, terwijl Michel langs Franstalige kant nog amper manoeuvreerruimte had. De krachten van rechts en links trokken de regering-Michel elkaar, wat ook mogelijk was omdat ze vermolmd was door de interne oppositie van CD&V, die een strijd op leven en dood voert met N-VA om het statuut van dé volkspartij in het centrum.

Als op federaal niveau geen herstelbeleid meer mogelijk is, dan moet het maar op een ander niveau. Naar boven kijken heeft niet veel zin. Het federale Europa is niet eens een wensdroom als op die manier een Latijns geïnspireerd beleid opgelegd wordt, met een transferunie naar Belgisch model als bindende saus. De Franse president Emmanuel Macron verhoogt de kansen op een ruimer Europees budget niet door zijn begrotingstekort te laten oplopen. Duitsland zal het paaien van de gele hesjes niet betalen. De Hanzeliga van noordelijke lidstaten vormt intussen front voor een beter beleid. Het lidmaatschap van die club is op het lijf van Vlaanderen geschreven, maar België werd niet uitgenodigd.

Als de toekomst op het Belgische federaal niveau niet meer kan worden veiliggesteld, dan moet dat op deelstaatniveau gebeuren. Een confederale staatsstructuur is dan niet het doel, wel het middel. Welvaart primeert op staatsstructuur. Voor N-VA was een centrumrechts herstelbeleid een bypass voor een staatshervorming. Je kunt de redenering ook omdraaien, en een confederale staatsstructuur als bypass zien voor een ontoereikend beleid op federaal niveau. Gemakkelijk worden die onderhandelingen om tot een confederatie te komen niet, als ze er ooit komen. Zelfs als er aan Waalse kant luisterbereidheid is voor dit confederale avontuur, dan mist Wallonië nog altijd de fiscale capaciteit om zelf zijn keuzes te betalen. Wallonië kan zich nog geen confederalisme die naam waardig veroorloven, waarbij eigen fiscale middelen goed zijn voor minstens de helft van de totale inkomsten, tegenover amper een derde nu. Vlaanderen zal dus mogelijk nog één keer de portefeuille moeten bovenhalen om het confederalisme af te kopen.