Een noodkreet geschreven naast een ziekenhuisbed: ‘Beseffen niet-gevaccineerde mensen wel wat ze aanrichten?’

De vierde coronagolf leidt tot mensonterende toestanden in onze ziekenhuizen. Verplicht nu eens eindelijk vaccinatie voor iedereen en teken een ernstig coronabeleid uit. Het begrip raakt nog sneller op als je de ellende van dichtbij meemaakt. Deze opinie is geschreven naast een ziekenhuisbed.

Mijn echtgenote maakt maandochtend een lelijke val met de fiets. Ze kermt van de pijn. Haar linkerschouder is immobiel, haar bovenarm staat dik en verkeerd. Op spoed volgt snel de diagnose. De humerus, het bot tussen de elleboog en de schouder, is gebroken en zwaar verschoven. Het gaat om een van de pijnlijkste breuken in het gamma. U moet Dokter Google maar eens raadplegen.

Een operatie dringt zich dus op. In normale omstandigheden gebeurt de ingreep de dag zelf, of uiterlijk de daaropvolgende ochtend. Nu zijn de omstandigheden echter alles behalve normaal. Het ziekenhuis wordt overspoeld met coronapatiënten. De afdeling intensieve zorg ligt vol. Zwaar zieke mensen worden overgebracht naar andere ziekenhuizen. Hele afdelingen worden omgebouwd tot opvangcentra voor coronapatiënten. Heel wat verplegers moeten hun gewone taken laten vallen, want hun handen zijn nodig aan de coronabedden. Tegelijk is ook de ziekte-uitval bij het verplegend personeel groot. De zorg kraakt in al zijn voegen, terwijl de piek van deze coronagolf nog moet komen.

Mijn echtgenote betaalt een pijnlijke prijs. Op maandag kan er niet geopereerd worden. Er wordt voor haar wel een kamer gevonden op de afdeling kortverblijven. De ironie van het lot is soms niet te harden. Dinsdagmorgen krijgt ze te horen dat de ingreep die dag niet mogelijk is. Door een gebrek aan personeel is slechts een beperkt deel van de operatiekwartieren in gebruik. De chirurgen voeren pittige discussies over wie het eerst mag opereren, horen we van het verplegend personeel. Ook niet-covidpatiënten worden dus geconfronteerd met het vreselijke woord ‘triage’. Wie wordt het eerst geholpen? Wie wordt veroordeeld tot een extra dag en een extra nacht van pijn, misselijkheid en doffe ellende? Het zijn vragen die een beschaafd land onwaardig zijn.

Die vragen worden vandaag veel te veel gesteld. Mijn echtgenote is woensdagmiddag geopereerd. Zij is helaas bijlange niet de enige die onrechtstreeks het slachtoffer is geworden van deze coronagolf. Er zijn nog ergere gevallen, mensen die het uitstel van hun zorg betalen met hun leven. Anderen wachten vol onzekerheid af, nu niet-dringende ingrepen worden uitgesteld. Wanneer kan ik geholpen worden? Wat betekent dat voor mijn gezondheid? Hoe is dit mogelijk?

Dit is geen aanklacht tegen ons zorgsysteem, integendeel. Mijn echtgenote krijgt de best mogelijke zorg in moeilijke omstandigheden. Dit is wel een aanklacht tegen de mensen die weigeren zich te laten vaccineren. Beseffen ze wel wat ze hun medemens aandoen? Beseffen ze wel hoe schadelijk hun gedrag is voor de maatschappij? De argumenten om zich niet te laten vaccineren zijn op. De vaccins zijn te weinig getest? Zever. Een verplicht vaccin is een aanslag op de vrije keuze? Nee hoor, want de keuze om zich niet te vaccineren brengt de volksgezondheid in gevaar. De meeste Vlamingen zijn gevaccineerd, dus wat is het probleem? Wel, de deltavariant is zodanig besmettelijk dat 95 procent van de bevolking gevaccineerd moet zijn om groepsimmuniteit te bereiken. Dat impliceert een prik voor iedereen vanaf de leeftijd van zes jaar.

De vaccins werken niet perfect, maar ze verlagen de kans op een ziekenhuisopname enorm. “Op intensieve zorg liggen ook gevaccineerde coronapatiënten, maar die mensen hebben bijna allemaal onderliggende aandoeningen”, zegt een arts. Vaccins maken dus een wereld van verschil. Zonder de vaccins waren ons zorgsysteem en onze welvaart helemaal ingestort. Vaccins blijven de meest effectieve en de minst dure maatregel om de pandemie te lijf te gaan.

Als mensen of bedrijven te weinig rekening houden met de gevolgen van hun gedrag, omdat ze zelf niet of amper voor de kosten opdraaien, dan spreken economen van gedrag dat niet optimaal is voor ons welzijn. Een ander typisch voorbeeld is de te hoge uitstoot van broeikasgassen, omdat de prijs van de vervuiling nog onvoldoende wordt doorgerekend. Om dat schadelijke gedrag te corrigeren, schrijven economen verschillende behandelingen voor. Je kunt het ongewenste bedrag extra belasten, of je kunt regels uitvaardigen om dat gedrag te corrigeren.

In het geval van vaccinatie is de meest voor de hand liggende keuze een verplichte vaccinatie voor iedereen vanaf de leeftijd van zeven jaar. “Als je een paar dagen op een covidafdeling meedraait, ben je heel snel voor een verplichte vaccinatie”, zegt een verpleegster. Een alternatief is de bewegingsvrijheid nog meer in de perken van mensen die geen vaccin wensen. Het is hard, maar iedereen behoudt de keuzevrijheid om zich aan te passen. Nu gijzelt een kleine minderheid van niet-gevaccineerde mensen een grote meerderheid van de bevolking.

Dit is ook een aanklacht tegen onze beleidsmakers, die al sinds de uitbraak van de pandemie begin 2020 uitblinken in een manifest gebrek aan perspectief op de lange termijn. We sukkelen van golf naar golf, en maken dezelfde fouten elke keer opnieuw. Opnieuw is de voorbije weken en maanden gedraald om doortastende maatregelen te nemen, op een ogenblik dat de curves uit de hand liepen. En deze keer is ook te lang gedraald om de boostercampagne uit te rollen, hoewel in september wetenschappelijk aangetoond werd dat een derde prik een must was om de vaccinbescherming te herstellen. We hebben dit najaar zowat de rode loper uitgerold voor de zeer besmettelijke deltavariant, maar missen de moed om vaccinatie te verplichten. Onvergeeflijk.

Diezelfde beleidsmakers moeten straks een strategie tegen de omikronvariant bedenken. De vraag is niet of we Kerst kunnen redden. De vraag is hoe we volgend jaar een vijfde golf vermijden. De vraag is hoe we ons op de lange termijn door deze pandemie spartelen, met maatregelen die samenhangend en vol te houden zijn voor de bevolking. De vraag is of we de capaciteit van intensieve zorg moeten opschalen om extra marge in te bouwen. Die vragen moeten dringend op tafel komen, om nog meer mensonterende toestanden te voorkomen. Je wenst het niemand toe om dezer dagen in het ziekenhuis te belanden, zelfs niet mensen die niet gevaccineerd zijn.