Eén jaar na de decriminalisering van sekswerk: ‘Er moet nog veel veranderen’

Eén jaar nadat het federaal parlement besliste om sekswerk uit het strafrecht te halen, zijn voor sekswerkers niet alle problemen van de baan. Ze vinden bijvoorbeeld nog altijd weinig toegang tot diensten zoals banken, verzekeraars en verhuurders. Ook aan het arbeidskader, dat hun rechten en bescherming zou geven, moet nog gesleuteld worden. Er lopen onderhandelingen tussen de kabinetten van Justitie, Arbeid, Sociale Zaken en Volksgezondheid.

Een historische overwinning

Na langdurige onderhandelingen keurde het federaal parlement in maart ’22 de hervorming van het seksueel strafrecht goed. Enkele maanden later ging de hervorming van het strafwetboek in werking en was de decriminalisering een feit voor de 7.000 à 25.000 Belgische sekswerkers. Al is het onduidelijk hoeveel sekswerkers werkelijk actief zijn in de industrie. “Als het er 25.000 zijn, dan zou dat betekenen dat er in België meer sekswerkers dan kappers zijn,” zegt Daan Bauwens,  directeur van de Belgische belangenvereniging voor sekswerkers Utsopi.

Tot de hervormingspakket in werking trad, bestond volgens de letter van de wet de sekswerksector niet, maar werd die wel oogluikend toegestaan. “Het geven van een contract aan een sekswerker als zijnde een zaakvoerder in een bordeel was verboden, maar iedereen wist dat het gebeurde, en dat was ook vrij zichtbaar,” aldus Bauwens. Dat gedoogbeleid liet, volgens Utsopi, ruimte voor misbruik.  

Door het decriminaliseren van sekswerk kunnen mensen in de sector de job doen op een “goede manier”, klinkt het bij Espace P, een Brusselse vereniging voor sekswerkers. De hervorming van het strafrecht laat enerzijds de dienstverlening aan sekswerkers toe, en maakt anderzijds een arbeidsstatuut mogelijk. België was het eerste Europese land en het tweede wereldwijd met de decriminalisering van sekswerk. “Een heel goede zaak,” beweert Isabelle Jaramillo, coördinator van Espace P, “maar in de praktijk is er nog heel veel werk.”  

Stigmatisering

Vóór de decriminalisering was het leveren of kopen van sekswerk niet illegaal, maar werden alle betrokken derde partijen zoals advocaten, verhuurders, chauffeurs, boekhouders en verzekeraars wel bestraft. “Elke dienstverlening aan sekswerkers werd verboden, om hen het zo moeilijk mogelijk te maken,” vertelt Bauwens van Utsopi.  

Daar kwam vorig jaar een einde aan. Zulke dienstverleners kunnen sekswerkers nu wel legaal ondersteunen. Toch blijven sekswerkers grote moeilijkheden ondervinden.

“Toegang tot huisvesting en werkruimte is vrijwel onmogelijk zodra de activiteit bekend is bij verhuurders”, aldus Utsopi. En sekswerkers hebben het nog altijd moeilijk om een zakelijke bankrekening te openen. “De sekssector is cash gedreven, vermits de klanten niet graag op hun bankafschriften de naam van een bordeel of van een onafhankelijke sekswerker willen”, zegt Bauwens. “Zulke sectoren zijn gevoelig voor het witwassen van geld en worden daarom geweerd door de banken. Dat is een heel groot probleem.”

Het arbeidsstatuut

Daarnaast betekent de decriminalisering ook dat er de mogelijkheid is om een arbeidskader voor sekswerk op te stellen. Sekswerkers zouden dan, net als bij elke andere job, beschikken over arbeidsbescherming en sociale verzekering. “Aangezien het niet aanvaard was volgens de wet, had een sekswerker eigenlijk geen recht op een pensioen of op socialezekerheidsrechten”, aldus Bauwens.

Maar aan dat arbeidsstatuut moet nog gesleuteld worden. Espace P hoopt dat dat er is tegen het einde van het jaar. “Voorlopig zijn er dan ook maar twee opties om als sekswerker te werken: als zelfstandige of onder een schuilcontract”, zegt Jaramillo. Zonder arbeidswet blijft het namelijk principieel verboden om als werkgever iemand via een arbeidsovereenkomst seksuele diensten te doen aanbieden.

Toch is het werken als zelfstandige sekswerker niet vanzelfsprekend, want niet iedereen ziet de financiële risico’s zitten. Bovendien moeten zelfstandigen in Wallonië en Brussel een diploma bedrijfsbeheer hebben, wat volgens Espace P moeilijk ligt: “90 procent van de sekswerkers in Brussel en 65 procent in Wallonië uit onze organisatie hebben een migratieachtergrond en beheren de taal niet zo goed.”

Schuilcontract

Bij het werken onder schuilcontract is er in vele gevallen geen correcte representatie van de realiteit, vermits het aantal gewerkte uren en het aantal uren op een loonfiche vaak niet overeenkomt. “In de Aarschotstraat werken meerdere sekswerkers twaalf uur”, aldus de Brusselse belangenvereniging Espace P.  

Daarnaast moet de werkgever van een massagesalon of een bar voldoen aan de regels van zijn paritair comité, maar dat zijn niet altijd de beschermingen die een sekswerker nodig heeft. “Een sekswerker heeft schone lakens nodig. Een sekswerker staat vaak in lingerie in een ruimte, dus moet de verwarming aangestoken worden. Een sekswerker moet geïnformeerd worden over soa’s en andere risico’s. Dat zijn allemaal zaken die je onmogelijk kon verplichten omdat er geen statuut bestond,” vertelt Bauwens van Utsopi.

Utsopi, Espace P en andere veldorganisaties zijn volop in gesprek met de kabinetten van Justitie, Arbeid, Sociale Zaken en Volksgezondheid om een arbeidswet voor de sekssector uit te werken. “Het is geen verhaal van vandaag op morgen. Zodra de evaluatie van de wetgeving er is, kunnen we verdere stappen zetten,” concludeert Bauwens.