‘Een front van groene paters, rode Robin Hoods en gele hesjes wil de rijken alle kleuren van de regenboog laten zien’

‘Mensen met centen houden ook hier hun hart vast voor de politieke machtsverhoudingen na 26 mei.’ Dat zegt Daan Killemaes, hoofdredacteur van Trends.

Een front van groene paters, rode Robin Hoods en gele hesjes wil de rijken alle kleuren van de regenboog laten zien. De punten zijn gemakkelijk te verbinden. De lasten op arbeid zijn nog altijd veel te hoog, dat is punt 1. De begroting en de overheidsschuld blijven problematisch, dat is punt 2. De ‘rijken’ zijn met relatief veel in dit land vol spaarzame burgers, dat is punt 3. De ongelijkheid neemt toe, niet zozeer in België, maar dat wordt voor het gemak van de redenering vaak vergeten, dat is punt 4. De conclusie van de linkerzijde is logisch: de sterkste schouders moeten de zwaarste lasten dragen, en dus moeten de belastingen op inkomsten uit vermogen of op het vermogen zelf nog hoger.

Het punt is echter dat die punten in België al lang met elkaar verbonden zijn. Zelfs de centrumrechtse regering-Michel verhoogde de roerende voorheffing tot 30 procent. Volgens cijfers van de Europese Commissie lopen de belastingen op vermogen in al hun vormen, van de vennootschapsbelasting tot de successierechten, in België op tot ruim 10 procent van het bruto binnenlands product, tegenover het Europese gemiddelde van 8 procent. Critici merken terecht op dat dat cijfer niets zegt over de tarieven, maar vooral een logische reflectie is van de omvang van het vermogen van de Belgen.

Toch zijn ook de tarieven hoog. Opnieuw volgens de Europese Commissie bedraagt het impliciete tarief op vermogensinkomsten 36,5 procent in 2016 in België. Enkel in Frankrijk en Denemarken is dat tarief nog hoger. Vergeet ook niet dat voor de meeste mensen hun vermogen het restant is van al zwaar belaste inkomsten uit arbeid. Een beetje terughoudendheid kan geen kwaad, zeker omdat belastingen die bedoeld zijn om de toplaag te viseren, in de praktijk de middenklasse raken. Intussen betaalt iedereen jaarlijks een pure vermogensbelasting van ongeveer 2 procent via de inflatie. Vooral de spaarders zijn de dupe van dat jaarlijkse koopkrachtverlies.

Toch voelen de allerrijksten, en het gaat dan over de toplaag van 0,1 procent en niet over de kleine zelfstandige die goed geboerd heeft, dat de tijden in hun nadeel kantelen. Het is opvallend hoe snel de Franse miljardairs Bernard Arnault en François-Henri Pinault honderden miljoenen euro’s doneren voor het herstel van de Notre-Dame. Je kunt dat bijna een spontaan betaalde vermogensbelasting noemen. Historisch bekeken zijn zulke bijdragen uitzonderlijk in Frankrijk, maar omdat de Franse overheid zo goed als blut is, moet de privésector bijspringen. De mix van stagnerende inkomens van de doorsneewerknemer, het toenemende politieke populisme en de groeiende afkeer van de elite inspireren Arnault en Pinault de rekening te betalen. Niet dat ze applaus krijgen voor hun vrijgevigheid. “Voor armoede doen ze niets, maar voor de Notre-Dame voeren ze snel een vrachtwagen geld aan”, tweette een vertegenwoordiger van de gele hesjes.

Ook in de Verenigde Staten vreest het grote kapitaal voor een politieke tegenreactie. Tien jaar na de financiële crisis moddert de doorsnee Amerikaanse werknemer maar wat aan, terwijl de bedrijfswinsten en de beurskoersen nieuwe records breken. Een Amerikaanse CEO verdient 200 tot 300 keer meer dan een doorsneewerknemer, terwijl dat 40 jaar geleden nog minder dan 30 keer was. “Ik ben een kapitalist, en zelfs ik denk dat het kapitalisme stuk is”, zegt de gerenommeerde hefboomfondsmanager Ray Dalio.

Steeds meer kapitalisten beseffen dat grote delen van de Amerikaanse bevolking boos zijn, dat het geloof in de vrije markt beschadigd is en dat ‘democratische socialisten’ de weg voorbereiden voor hogere belastingen en meer regulatie. “Als het kapitalisme wil overleven, moet het bijsturen. Als ik moet kiezen tussen hogere belastingen of achtervolgd worden met de riek, dan kies ik voor hogere belastingen”, zei Morris Pearl, een voormalige directeur van vermogensbeheerder Blackrock vorige week in Financial Times. Tussen de VS en België ligt een oceaan van verschil, maar mensen met centen houden ook hier hun hart vast voor de politieke machtsverhoudingen na 26 mei.