In een open brief roepen 238 academici op om niet langer economische groei na te streven. “Tegen mensen zonder behoorlijke woning kun je toch niet zeggen: wij hebben voldoende, dus nu is er geen groei meer nodig”, reageert Ive Marx, hoogleraar aan de Universiteit Antwerpen
Wat vindt u van de open brief?
IVE MARX. “Die is geïnspireerd door een legitieme bezorgdheid. De focus ligt soms te eenzijdig op groei. Als er groei is, gaat het goed. Is er geen groei, dan gaat het slecht. De werkelijkheid is genuanceerder. Er zou bijvoorbeeld meer aandacht moeten zijn voor herverdelingseffecten of de impact van de economie op het milieu. Maar om daaruit meteen te concluderen dat we nulgroei moeten hebben, dat gaat mij te ver.”
Waarom is economische groei nodig?
MARX.“In de eerste plaats willen de meeste mensen groei, omdat ze vooruit willen in het leven. De groep academici achter die brief heeft het doorgaans goed, of ze hechten misschien minder belang aan materiële zaken. Zij – samen met nog een aantal andere mensen – vinden het misschien niet nodig dat er groei is. Alleen vrees ik dat ze in de samenleving in haar geheel een minderheid zijn. De meeste mensen willen dat hun inkomen toeneemt, dat ze meer kunnen consumeren en het beter hebben.”
De oproep om een einde te maken aan de groei zal vermoedelijk ook slecht vallen in de derde wereld.
MARX.“De open brief is vooral een oproep aan de Europese leiders. Maar ook in Europa zijn er genoeg mensen van wie de meest elementaire behoeften niet zijn vervuld. Zelfs in een rijk continent zijn er bijvoorbeeld mensen die geen behoorlijke woning hebben. Tegen hen kun je toch niet zeggen: wij hebben voldoende, dus nu is er geen groei meer nodig.”
Er zijn toch grenzen aan de groei? De draagkracht van de aarde is nu eenmaal niet oneindig groot.
MARX.“Dat wordt al decennia gezegd, sinds het rapport van de Club van Rome. De grondstoffen zouden snel uitgeput raken. Zo zouden de olievoorraden bijvoorbeeld letterlijk worden opgebruikt. Die voorspellingen gaan voorbij aan de technologische evolutie. Op het gebied van duurzaamheid gaan de ontwikkelingen ontzettend snel. En dat is nu net een van de economische sectoren waar wel groei is. Denk maar aan de toename van het aantal windmolens en de doorbraak van de elektrische wagens. Je kunt pessimistisch zijn over de richting die het met de aarde uitgaat, maar de voorspellingen van de Club van Rome zijn nooit uitgekomen. Ik deel dat pessimisme overigens niet. Op sommige terreinen is zelfs veel vooruitgang geboekt.”
De open brief stelt dat groei en duurzaamheid tegengesteld zijn, maar klopt dat ook?
MARX.“Dat hoeft niet zo te zijn. Er zijn landen die aantonen dat het anders kan. Costa Rica bijvoorbeeld wil het eerste volledig duurzame land ter wereld zijn. En in Europa toont Denemarken dat groei en duurzaamheid geen paradox hoeven te zijn.”
De open brief is een oproep voor een zogenoemde post growth economy
MARX.“Dat lijkt me bijna een contradictio in terminis . Geen groei betekent toch vooral stilstand.”
