ECB draait geldkraan volledig open

De Europese Centrale Bank (ECB) tast diep in haar arsenaal om de economie nog extra te stimuleren. Voorzitter Mario Draghi verlaagt de rentes dieper onder nul, hij gaat meer obligaties opkopen, en de banken krijgen een nieuw rondje goedkope kredieten.

“Kan Draghi nog verrassen?” Dat was de jongste weken de belangrijkste vraag op de markten. Het antwoord is duidelijk “ja”. Terwijl economen en waarnemers een lijstje met mogelijke maatregelen naar voren hadden geschoven, pakt Draghi simpelweg uit met élk van die maatregelen. “Er was twijfel over onze bereidheid om in te grijpen”, zei Draghi tijdens de persconferentie na afloop van de rentevergadering. “We bewijzen nu dat die bereidheid er wel degelijk is.” Een overzicht van de belangrijkste maatregelen:

1. Renteverlaging

De ECB verlaagt in de eerste plaats haar voornaamste rentetarieven. De beleidsrente, die met 0,05 procent al nagenoeg op nul stond, gaat nu ook effectief naar nul. De banken kunnen zo volledig gratis aan het loket in Frankfurt passeren. De depositorente, dat is de rente die de banken normaal krijgen als ze geld onderbrengen bij de ECB, gaat van -0,3 naar -0,4 procent. Concreet betekent dat dat de banken in plaats van geld te krijgen, moeten betalen om geld te parkeren bij de ECB.

Tijdens zijn perspraatje kreeg Draghi de vraag of de bodem bereikt is. In zijn antwoord liet hij doorschemeren dat de rentes alleszins niet veel verder meer kunnen dalen, en dat een eventuele verdere versoepeling van zijn beleid vooral van “andere onconventionele maatregelen” zal moeten komen.

2. Grotere ‘bazooka’

Draghi gaat voorts ook zijn zogenaamde bazooka met zwaardere munitie laden. Nu koopt de ECB maandelijks voor 60 miljard euro schuldpapier. Dat bedrag gaat omhoog naar 80 miljard euro. Na de vorige rentevergadering in december beloofde de ECB-voorzitter ook al om zijn inkoopprogramma tot minstens maart 2017 vol te houden. Er stroomt met andere woorden het komende jaar nog zo’n 1000 miljard euro vers geld naar de markten.

De ECB kocht in eerste instantie vooral staatspapier, maar er dreigt een tekort aan overheidsobligaties van sommige landen. Daarom konden de handelaars in de marktenzaal van de ECB ook al beperkt obligaties van internationale instellingen, zoals de Europese Investeringsbank, inslaan. Die mogelijkheid wordt nu nog verder uitgebreid. Bovendien gaat de centrale bank ook papier opkopen van bedrijven met een hoge kredietscore. De markt voor bedrijfsobligaties krijgt met andere woorden een nieuwe koper met heel diepe zakken over de vloer. Dat moet bedrijven toelaten goedkoper te lenen.

3. Gratis geld voor de banken

Om het rondje verse stimulus compleet te maken gaat Draghi nogmaals goedkope kredieten aan de banken vertrekken, zogenaamde TLTRO’s. De banken mogen geld voor vier jaar lenen aan nul procent. En er is zelf een korting op die nulrente mogelijk. “Hoeveel hangt af van de banken”, verklaarde Draghi. “Banken die meer leningen uitschrijven aan de reële economie, krijgen ook een grotere korting.” De bodem van die korting ligt niet toevallig op hetzelfde peil als de negatieve depositorente van nu -0,4 procent. De boodschap aan de banken is met andere woorden: als je geld aan de kant zet bij ons in Frankfurt, dan betaal je strafrente. Verleen je kredieten, dan krijg je uw geld terug via de korting op de TLTRO.

De jongste weken was er veel discussie of de strafrente de winst en dus de veiligheid van de banken in het gedrang brengt. De ECB ontkent met klem. Vicevoorzitter Vitor Constâncio samengevat: “Dankzij ons lagerentebeleid kunnen de banken zich ook goedkoper financieren op de geldmarkt, is hun beleggingsportefeuille meer waard geworden, en zijn er minder wanbetalingen.”

Sombere vooruitzichten

De reden waarom Draghi de geldkraan stevig opendraait is simpel: de inflatie in de muntunie is de afgelopen maand opnieuw verzwakt tot -0,2 procent, wat betekent dat de prijzen zelfs licht daalden. De ECB streeft nochtans officieel naar een inflatie van ‘dicht bij, maar onder 2 procent’. Zo’n gezonde jaarlijkse stijging van de prijzen moet bedrijven meer doen investeren en Jan met de pet weerhouden van aankopen uit te stellen. Alleen haalt Draghi nu al drie jaar zijn eigen doelstelling niet. En daar lijkt ook niet snel verandering in te komen. Volgens de nieuwe prognoses van de cijferaars bij de ECB blijft de inflatie de komende maanden negatief. Pas in 2018 zullen de prijzen 1,6 procent stijgen, wat min of meer in lijn is met het doel.

Beleggers keren hun kar

Op de markten reageerden beleggers aanvankelijk bijzonder tevreden. Op de Europese beurzen dikten de winsten aan tot 3 procent en de euro daalde dik een procent naar 1,08 dollar. Maar toen Draghi bemerkte dat hij nog weinig ruimte zag voor verdere verlaging van de rente keerden beleggers hun kar. De forse winsten op de beurzen smolten weg als sneeuw voor de zon. En de euro steeg ten opzichte van de dollar.