‘Duitsland is de vuilkar van Europa niet’

‘Duitsland zegt terecht nein tegen een schuldenunie, een transferunie of een unie op zijn Belgisch met automatische geldstromen.’ Dat zegt Daan Killemaes, hoofdredacteur van Trends.

De straat blijft proper als iedereen voor eigen deur veegt. De euro zal op termijn overleven als dat gezonde principe wordt nageleefd, maar de euro zal uit elkaar spatten als een paar grote huizen hun afval op straat dumpen. IJdel is de Latijnse hoop op een Duitse vuilkar die geregeld de ronde doet. Duitsland heeft, net als andere sterkere eurolanden als Nederland en Finland, terecht geen zin om de afvaldienst van Europa te worden. Dat heeft de Duitse bondskanselier Angela Merkel vorige week nog eens duidelijk gemaakt.

Voor Duitsland blijft het ‘no bail-out’-principe heilig. Duitsland schrijft geen cheques uit om slecht beleid in andere eurolidstaten te financieren. Daarvoor is geen democratische basis, want Duitse kiezers kunnen niet stemmen in pakweg Italië. Nein dus tegen een schuldenunie, een transferunie of een unie op zijn Belgisch met automatische geldstromen. De Europese top later deze maand zal dus geen nieuw Europa baren, zoals de Franse president Emmanuel Macron dat wil.

Het politieke rommeltje dat de Italianen er de voorbije weken van hebben gemaakt, zal de Duitse positie niet verzachten. Integendeel, de kans op risicodeling wordt kleiner als de tegenpartij de risico’s vergroot. De nieuwe Italiaanse populistische regering wil de euro niet opgeven, maar de fiscale avonturen zullen Italië op ramkoers zetten met de Europese Unie. Wellicht geeft Europa de regering-Conte wat beweegruimte, mits er broodnodige structurele hervormingen op de rails worden gezet – de Italiaanse economie groeit nauwelijks nog. Dat soort pragmatisme moet de euro op de rails houden. Een beetje solidariteit in ruil voor een fractie beter beleid. Het is dat of niks. Een Verenigde Staten van Europa, met geïnstitutionaliseerde geldstromen, is een droom van dwazen. Het is misschien wenselijk, maar niet realistisch. In dit Europa, en in het Europa van de volgende generaties, moet je de deelname aan de euro verankeren met goed beleid.

Op een aantal Europese werven kan en moet voort worden gewerkt, denk aan de uitbouw van een bankenunie en een Europese kapitaalmarkt. Ook een noodfonds voor een regenachtige dag in een bepaald land is nuttig. De Europese Commissie denkt aan een fonds van 30 miljard euro dat kan lenen aan landen die kampen met eenmalige schokken. 30 miljard is op Europees niveau een habbekrats, maar dat fonds riskeert de effectentaks van Europa te worden. Zodra het principe is goedgekeurd, wordt de verleiding groot om de bedragen op te voeren. Duitsland & co zeggen terecht neen.

Angela Merkel ziet wel brood in een Europese versie van het Internationaal Monetair Fonds als klusjesdienst. Maar Merkel knoopt aan die hulp, tot wanhoop en ergernis van Macron, een paar pittige voorwaarden. De betrokken landen moeten hun beleid bijsturen. Zo vloeit er pas geld als de hele eurozone in gevaar is. En last but not least, de schuldpositie van de betrokken landen moet houdbaar zijn, wat betekent dat de obligatiehouders verliezen kunnen incasseren. Op die manier verscherpt Merkel de marktdiscipline, en verlaagt ze de kans dat het EMF tussenbeide moet komen. Want als een land de kantjes er afloopt, en als een schuldherschikking tot de mogelijkheden behoort, dan zal de rente in dat land sneller en meer stijgen.

De kritiek dat landen zo onder curatele worden geplaatst door de financiële markten en dat de democratie buitenspel wordt gezet, raakt kant noch wal. De markten wikken, de politici beschikken. Een land als Spanje, dat de voorbije jaren wel pittig hervormde, kwam de voorbije weken nooit in een financiële storm. Het kan in alle rust zijn politieke augiasstal opkuisen. Ook België viel de voorbije weken nipt langs de goede kant van het oordeel van de markten. Italië heeft het democratische recht een poging te ondernemen om het huisvuil op de Europese straat te dumpen. De Duitse vuilkar zal niet langsrijden. Italië zal zijn eigen puinhoop moeten opruimen, of het land zal moeten verhuizen uit de eurozone als de regering hardleers blijft.