‘Duitsland gaat groeiverwachting voor 2024 schrappen’: Waarom wil het niet lukken voor Europa’s grootste economie?

De Duitse regering staat op het punt haar groeiverwachtingen naar beneden bij te stellen. De lichte economische groei die in 2024 werd verwacht, wordt nu in het beste geval een stagnatie. “We moeten aan de Duitse imperfectie gewend raken, want de wortels voor de problemen in Duitsland zitten dieper dan eerst werd gedacht”, zegt Duitsland-expert Carsten Brzeski.  

Duitsland maakt zich op voor een nieuw jaar van stagnerende economische groei, vertellen hooggeplaatste bronnen aan Bloomberg. Hoewel eerst in 2024 nog 0,3 procent groei werd verwacht, zijn de zwakke prestaties van de industrie een blok aan het been van de grootste economie van Europa. Duitsland kreunt onder de stopzetting van de gasleveringen na de invasie van Oekraïne, de afgenomen vraag uit China en de moeizame overstap naar elektrische voertuigen.

De uiteindelijke groeiprognose van de Duitse regering voor 2024 zou zelfs nog lager kunnen uitvallen, afhankelijk van de industriële orders en de productiedata, die vlak voor de publicatie van de nieuwe raming op 9 oktober worden verwacht.

“Duitsland is ten eerste sterk afhankelijk van zijn industrie en export, waardoor het extra hard wordt getroffen door economische problemen, geopolitieke onzekerheid en handelsstrubbelingen wereldwijd”, luidde de analyse van Carsten Brzeski, global head of macro van ING, onlangs in Trends. “Daarnaast zijn er nog de problemen die Duitsland zelf in de eigen keuken creëert. Het land is bijvoorbeeld sterk afhankelijk van Russische energie, en dat is een structureel probleem waarvoor de oplossing tijd vraagt. De Duitse overheid blijft ook talmen met haar energiehervorming. Het gevolg is dat door die onzekerheid investeringen in Duitsland uitblijven.”

Falend beleid auto-industrie

Een recente tegenvaller was dat de Amerikaanse chipreus Intel twee weken geleden nog de bouw van fabrieken in Duitsland heeft uitgesteld. Intel was van plan twee chipfabrieken te bouwen in de Duitse stad Maagdenburg in Saksen-Anhalt, waarmee zo’n 3.000 banen zouden worden gecreëerd, met een eerstesteenlegging gepland voor dit jaar. De investering werd geschat op ongeveer 30 miljard euro. Duitsland legde bijna 10 miljard subsidies op tafel voor het project.

Maar centraal in de industriële crisis die Duitsland doormaakt, staat het verval van zijn auto-industrie, volgens Brzeski. Die voorspelt dat de heffingen op de invoer van Chinese wagens in Europa hun doel voorbijschieten. “De realiteit is dat de invoer van Chinese auto’s nog altijd relatief beperkt blijft. Het leidt dus vooral af van het echte probleem, namelijk dat Duitse merken nog altijd aan een inhaalslag bezig zijn om elektrische auto’s op een competitieve manier te produceren. Dat is een werk van lange adem. De importheffingen daarentegen zullen pas op lange termijn de Europese industrie helpen.”

In de Duitse auto-industrie zijn tienduizenden banen bedreigd, onder meer bij Volkswagen dat mogelijk drie fabrieken zal sluiten in zijn thuisland. Ook de Italiaanse minister van Industrie Adolfo Ursodie, die eveneens in zijn land rode cijfers ziet bij de automerken, slaakte vorige week een noodkreet. Hij verwacht een “ernstige crisis in Europa” als gevolg van het verbod op de verkoop van wagens met een verbrandingsmotor in 2035.

Gevolgen voor Europa

De nulgroei van de Duitse economie komt niet onverwacht voor Brzeski. “Dit jaar verwachten we 0 procent groei en volgend jaar 0,5 procent”, zei hij in augustus in Trends. Door het hoge gewicht van de Duitse economie zal de hele eurozone daaronder lijden, stelt de analist van ING. “De tijden van Duitse perfectie en zijn voortrekkersrol zijn voorbij. We moeten aan de Duitse imperfectie gewend raken, want de wortels voor de problemen in Duitsland zitten dieper dan eerst werd gedacht. In veel opzichten wordt Duitsland eigenlijk meer en meer zoals België, en dat straalt af op heel Europa, omdat het nu eenmaal de grootste economie van ons continent is”, besluit Brzeski.

Op de financiële markten is de reactie al zichtbaar. De aandelen van Duitse automerken verliezen terrein op de beurs van Frankfurt. Volkswagen zakte 2,51%, Mercedes-Benz noteert 2,44% lager en de koers van BMW daalde met 2,69%. Porsche lijdt het grootse verlies met een daling van 4,39 procent.

De Duitse staatsobligaties hielden ook verliezen vast, terwijl de rente op tweejarige obligaties met drie basispunten steeg tot 2,1 procent. De verwachting is dat de Europese Centrale Bank in oktober de rente opnieuw zal verlagen, na de eerdere renteverlaging in september, omdat de economie van de eurozone tekenen van vertraging vertoont.

Onpopulaire bondskanselier

“Als Duitsland echt uit de negatieve spiraal wil komen, moet het in eigen boezem durven kijken. De verkiezingen van september 2025 brengen nieuwe kansen om de nodige economische hervormingen te realiseren”, denkt Brzeski.

De zwakke resultaten in zijn land wegen op bondskanselier Olaf Scholz, die rekent op een nieuwe winst bij de Duitse verkiezingen in 2025. Sinds zijn aantreden in december 2021 is de Duitse economie nog geen twee opeenvolgende kwartalen gegroeid. Met de verkiezingen in zicht, minder dan een jaar verwijderd, wordt het voor Scholz steeds lastiger om voor die tijd nog een economisch herstel te laten zien.

“Naar verwachting zal de huidige coalitie onder premier Scholz worden afgestraft, want er is veel ontevredenheid en intern geruzie. De populariteit van de bondskanselier is bijzonder laag”, weet Brzeski. Naast het gebrek aan hervormingen is ook de toestand van staatsbedrijven verslechterd. Kijk bijvoorbeeld naar de spoorwegen, Deutsche Bahn, waar bouwprojecten op enorme problemen zijn uitgedraaid en waar veel ontslagen zijn gevallen.”