De gasmarkt lijkt op een kantelpunt te staan. Waar Europa de voorbije winters zenuwachtig naar de gasvoorraden keek, voorspellen sommige energieanalisten nu een structureel overaanbod. Nieuwe lng-projecten in de VS, Qatar en Australië, en tientallen bijkomende tankers zouden een einde kunnen maken aan de schaarste. Maar betekent dat ook goedkopere energie voor Belgische gezinnen en bedrijven?
Volgens energie-econoom Johan Albrecht (UGent en Itinera) is het te vroeg om van een structurele trend te spreken. “De stelling dat we van schaarste naar overvloed gaan, moet nog de toets der realiteit doorstaan. Het klopt dat zowel Qatar als de Amerikanen fors hebben geïnvesteerd in nieuwe exportcapaciteit, en dat Europa meer lng-terminals heeft gebouwd. Maar als de prijs fors zou dalen, kan een deel van het aanbod bewust uit de markt worden gehaald.”
Bovendien speelt Azië opnieuw een grotere rol. Tijdens de energiecrisis van 2022 en 2023 moesten landen als Pakistan, Indonesië en Bangladesh hun gasverbruik drastisch terugschroeven. “Als de prijzen nu dalen, keren zij terug op de markt”, zegt Albrecht. “We kijken te vaak enkel naar Europa, maar de wereldwijde vraag herstelt sneller dan velen beseffen.”
Dat de gasprijzen sinds vorig jaar gedaald zijn, is onmiskenbaar. De Europese gasvoorraden zijn comfortabel gevuld en de winterverwachting is mild. Toch waarschuwt Albrecht dat die rust broos blijft. “Er zit minder druk op de markt, maar dat evenwicht is fragiel. Als de prijs sterk daalt, zal de Aziatische vraag dus weer aantrekken. En als dat niet gebeurt, kunnen producenten de lancering van nieuwe projecten vertragen.” Met andere woorden: de ontspanning kan snel omslaan als de wereldeconomie of het weer onverwacht tegenvalt.
Oververhit
Europeanen betalen nog altijd aanzienlijk meer voor gas dan Amerikanen, bij gebrek aan alternatieven. “We kunnen niet zomaar stoppen met gas te kopen. De vraag naar elektriciteit stijgt fors door de elektrificatie van transport, datacenters en warmtepompen. Hernieuwbare energie volgt dat tempo niet. Daardoor stijgt de vraag naar gascentrales.”
‘Meer capaciteit is positief, maar het blijft een markt vol traders die winst willen maken’
Johan Albrecht (UGent en Itinera)
Volgens Albrecht is de markt voor zulke centrales momenteel oververhit. “Er zijn maar een paar grote leveranciers, zoals Mitsubishi en Siemens, en hun orderboeken zitten vol. Wie vandaag een gascentrale bestelt, moet drie tot vier jaar of langer wachten. Dat toont aan dat de wereld er nog altijd van uitgaat dat de vraag naar gas zal blijven stijgen. Anders werden die centrales eenvoudigweg niet besteld.” De wachttijd onderstreept volgens hem dat gas een blijvende rol speelt in de energiemix. “Het gasverhaal is niet voorbij, ook niet in 2030, het doeljaar voor de Europese energietransitie.”
De Europese gasvoorraden zitten boven 80 procent, ruim op schema voor de winter. België profiteert mee van dat netwerk: “De opslag wordt Europees gecoördineerd. Niet elk land moet enorme reserves aanleggen. De echte test komt pas in januari, als de winter zich echt laat voelen.” De gasprijs wordt bepaald op de groothandelsmarkten, waar Europese spelers met termijn- en spotcontracten werken. Bij krapte stijgen de prijzen in heel Europa; bij overvloed dalen ze synchroon. Huishoudens merken die bewegingen enkel als ze een variabel contract hebben – vaste tarieven dempen de schommelingen.
Zelfgenoegzaam
Volgens het jongste World LNG Report van de International Gas Union groeit de wereldvloot van lng-tankers dit jaar met bijna 20 procent. Dat zou de transportknelpunten verminderen en prijsschommelingen dempen. Albrecht plaatst een kanttekening: “Meer capaciteit is positief, maar het blijft een markt vol traders die winst willen maken. Extra schepen garanderen geen lagere prijzen. Tijdens de crisisjaren 2022 en 2023 hebben traders fortuinen verdiend.” Meer transportcapaciteit betekent dus niet automatisch meer stabiliteit, want het spel van vraag, aanbod en speculatie blijft overheersen.
‘Wat momenteel in de pijplijn zit, is ronduit indrukwekkend. Maar of dat tot structureel lagere prijzen leidt op de korte termijn, daar vrees ik voor’
Mathieu Blondeel (VU Amsterdam)
Dat Europa vandaag sterk inzet op gas uit Qatar en de Verenigde Staten, is volgens Albrecht geen bewuste voorkeur, maar een noodzaak. “We hebben weinig keuze. Noorwegen produceert al op maximale capaciteit en kan zijn export niet verdubbelen. Dus zelfs al werken we liever met Europese partners, we blijven afhankelijk van landen als Qatar.”
Een normalisering van de gasprijs is goed nieuws voor consumenten, maar kent ook een schaduwzijde. “Als gas minder duur wordt, verdwijnt een deel van de prikkel om te besparen. Huishoudens letten vandaag al minder op hun verbruik dan in 2022. Dat is menselijk. Maar onze bedrijven blijven kwetsbaar: ze moeten concurreren met regio’s waar gas structureel goedkoper is, zoals de VS en Azië.” Daar ligt volgens hem het echte risico: niet dat gas schaars blijft, maar dat Europa opnieuw zelfgenoegzaam wordt zodra de crisisdruk verdwijnt.
Waarschuwing
Ook energie-onderzoeker Mathieu Blondeel (Vrije Universiteit Amsterdam) verwacht dat de wereld binnenkort met een overaanbod aan vloeibaar aardgas of lng kampt. “Er zit duidelijk een supply glut aan te komen”, zegt hij. “Zelfs Patrick Pouyanné, de CEO van TotalEnergies, waarschuwde daar onlangs voor.” Hoewel zijn bedrijf zelf inzet op de uitbreiding van de lng-capaciteit aan de Amerikaanse Golfkust, erkent hij dat niet alle geplande projecten voldoende financiering of afnemers op de lange termijn zullen vinden.
Blondeel verwijst naar de recente lng-tracker van het Internationaal Energieagentschap, die de omvang van de Amerikaanse exportplannen in kaart brengt. “Wat momenteel in de pijplijn zit, is ronduit indrukwekkend. Maar of dat tot structureel lagere prijzen leidt op de korte termijn, daar vrees ik voor”, zegt hij. “Zolang een groot deel van het Amerikaanse lng via spotmarkten wordt verkocht, blijven de prijzen volatiel. Langetermijncontracten, zoals de recente deals van Venture Global met SEFE en ENI, kunnen op termijn wel wat stabiliteit brengen, maar het blijft een markt met grote prijsschommelingen.”
Van recordprijs naar normalisering
De Europese gasprijs schommelt vandaag rond 33 euro per megawattuur, een niveau dat in geen jaren zo laag lag. Ter vergelijking: tijdens de energiecrisis van 2022 piekte de TTF-prijs tot 343 euro per megawattuur, meer dan tien keer zo hoog.
De markt is sindsdien gekalmeerd door volle gasvoorraden, milde winters en de opmars van vloeibaar aardgas uit de VS en Qatar. Toch blijft de prijs ruim boven het historisch gemiddelde van vóór 2021, toen gas meestal tussen 15 en 25 euro per megawattuur kostte.
