Aan het einde van het jaar stopt de Europese Centrale Bank met de inkoop van obligaties om de economie te stimuleren, al blijft de bazooka geladen. Op een renteverhoging is het ‘ten minste nog meer dan een jaar wachten.
De Europese Centrale Bank koopt vanaf eind dit jaar geen obligaties meer op. Dat heeft voorzitter Mario Draghi aangekondigd op de persconferentie na afloop van de rentevergadering. Daarmee komt een einde aan een uitzonderlijk monetair beleid dat vier jaar zal geduurd hebben.
Vandaag pompt de ECB nog altijd 30 miljard euro per maand in de economie door hoofdzakelijk overheidspapier op te kopen. Het plan is dat bedrag in oktober af te bouwen tot 15 miljard. In december zal het programma dan volledig stoppen.
De beslissing om het einde van het stimulusprogramma aan te kondigen kwam niet geheel onverwacht. Peter Praet, de Belgische hoofdeconoom van de ECB, had vorige week al laten verstaan dat het tijd was het beleid te stoppen. Sommige waarnemers hadden niettemin verwacht dat de ECB nog zou wachten tot de volgende vergadering in juli. Dat had de centrale bank de tijd geven om na te gaan of de groeivertraging in de eurozone aanhoudt en of de politieke situatie in Italië escaleert.
Kritiek
De economie van de eurozone groeide vorig jaar met 2,7 procent, terwijl ook de angst voor een periode van ontwrichtende deflatie volledig is verdwenen. In dat klimaat vonden veel critici van het stimulusbeleid het onverantwoord nog langer geld te drukken om obligaties op te kopen. Vooral de sterkere noordelijke eurolanden, met Duitsland op kop, drongen al langer aan op het einde van het stimulusprogramma.
De ECB gelooft dat de economie sterk zal blijven, ook al is de groei wat verzwakt begin dit jaar. Dat vertaalt zich in een lichte verlaging van de prognose. De eurozone zal volgens Frankfurt dit jaar nog 2,1 procent groeien in plaats van 2,4 procent. De recente stijging van de olieprijs vertaalt zich dan weer in meer inflatie. Het leven in de muntunie zal dit jaar 1,7 procent duurder worden, terwijl eerder 1,4 procent verwacht werd.
Slag om de arm
De sterkte vooruitzichten weerhouden Draghi er niet van een serieuze slag om de arm te houden. De Italiaan beklemtoonde dat het programma nog verlengd kan worden of zelfs opnieuw uitgebreid als de omstandigheden daarom vragen. Met de dreiging van toenemend protectionisme en de opmars van eurokritische partijen is het niet ondenkbaar dat de opgeklaarde hemel tegen het eind van dit jaar weer overtrokken is.
De kans is sowieso groot dat de obligatie-inkopen bij een volgende crisis terugkomen. Het beleid, ooit aangekondigd als ‘uitzonderlijk’ en ‘onconventioneel’, is volgens Draghi nu “een normaal instrument, dat deel uitmaakt van de gereedschapskist van het monetaire beleid”. “We zullen het opnieuw gebruiken als de situatie daarom vraagt”, aldus de ECB-voorzitter.
Bazooka
Draghi haalde zijn zogenoemde ‘bazooka’ boven begin 2015. Sindsdien kocht de ECB al voor 2.400 miljard euro obligaties. Het resultaat was een sterke daling van de rentes in de hele eurozone, in de sterkere landen zelfs tot onder nul procent. Beleggers waren met andere woorden bereid te betalen om te mogen beleggen in het papier van landen als Duitsland, maar ook België.
Door het programma is de balans van de ECB meer dan verdubbeld tot ruwweg 4.500 miljard euro. Voorlopig blijft Frankfurt het geld van obligaties die op vervaldag komen, investeren. Die herinvesteringen zullen de rentes blijven drukken, en betekenen ook dat het monetair beleid de facto erg soepel blijft. Wanneer de ECB haar balans zal beginnen afbouwen, is zelf nog niet besproken, gaf Draghi aan.
Het einde van de obligatie-aankopen – QE of quantetative easing het jargon van de centrale bank – betekent geenszins dat spaarders moeten beginnen te dromen van hogere rentes. Draghi beklemtoonde dat de beleidsrente nog “ten minste tot na de zomer volgend jaar” op nul blijft.
Beleggers hadden duidelijk niet verwacht dat een renteverhoging nog zo lang op zich zou laten wachten en stuurden de euro met een duik van 1,18 naar 1,16 dollar per euro.
