Derde bittere lockdownpil is onvermijdelijk

De snelle stijging van het aantal besmettingen verplicht de regering tot een strengere lockdown. Ook voor de economie is het beter dat de besmettingscurve voor eens en voor altijd krachtig wordt neergeslagen.

Iedereen mag de coronacrisis kotsbeu zijn, maar daar heeft het virus geen boodschap aan. Voor de derde keer sinds de uitbraak van de crisis staat België voor de uitdaging om de besmettingscurve onder controle te krijgen en neer te slaan. De beschikbare ziekenhuiscapaciteit, vooral van de intensieve zorgen, blijft dé beperkende factor voor de economische groei. Om de volksgezondheid te beschermen, heeft de regering geen andere keuze dan extra maatregelen te nemen en de lockdown te verstrengen.

Ook om de economie te beschermen, rest geen andere keuze meer. De economie valt stil als het virus te veel circuleert, omdat consumenten uit schrik voor besmetting hun verplaatsingen en bestedingen terugschroeven. Het heeft ook weinig zin om zoals de voorbije maanden aan te modderen, waarbij het virus voldoende blijft circuleren om een krachtige doorstart van de economie onmogelijk te maken. De korte pijn die ook de genezing van de economie mogelijk maakt, is beter dan de chronische stagnatie waarin we nu gevangen zitten.

Maatregelen

Nieuwe maatregelen dringen zich dus op. De vraag van vele miljarden euro’s is of een strenge lockdown zoals in het voorjaar nodig is om het virus een halt toe te roepen. In het voorjaar van 2020 deelden strenge maatregelen een zware klap uit aan de Belgische economie. Het bruto binnenlands product (bbp) daalde in het tweede kwartaal met 11,8 procent. Het was de grootste klap sinds de Tweede Wereldoorlog, die ook de mokerslag van de financiële crisis deed verbleken. Maar misschien lukt het om de besmettingscurve onder controle te krijgen met de ‘slimmere’ lockdown van het najaar. Resulteerde de paniek en onervarenheid in het voorjaar in brutale maatregelen, dan wisten we in het najaar evenveel virologische winst te boeken voor veel minder economische schade. Ook de bedrijven hadden zich aangepast aan de nieuwe realiteit. In het vierde kwartaal kromp het bbp met slechts 0,1 procent. We hadden min of meer leren leven met het virus.

Kunnen we dat kunstje opnieuw herhalen, om zonder te veel extra economische schade het virus een halt toe te roepen? Het grote verschil is natuurlijk dat we nu te maken hebben met een veel besmettelijkere variant van het virus. Logischerwijs is er dus een hardere lockdown dan in het najaar nodig om de curve neer te slaan. Extra mogelijke maatregelen zijn de sluiting van de scholen, het sterker uitbreiden en handhaven van verplicht telewerk, het sluiten van niet-essentiële winkels, of de vervroeging van de avondklok. Het gedrag van de bevolking blijft een moeilijk in te schatten parameter. Bubbels helpen tegen de verspreiding voor zover iedereen zich daaraan houdt. Er is ook goed nieuws. Omdat het virus in China al onder controle is, en straks ook sneller onder controle raakt in de Verenigde Staten en het Verenigd Koninkrijk, kan de exportgevoelige industrie op toerental blijven. De industrie kan zich optrekken aan de export, maar de dienstensector, en dan vooral de virusgevoelige sectoren, blijft in de touwen hangen.

Herstel

De besmettingscijfers zullen de volgende dagen en weken beslissen over de strengheid van de lockdown, waarbij vroeger ingrijpen uiteraard véél efficiënter blijft dan te laat en te weinig te doen. Een verstrenging van de bestaande maatregelen is een goede investering, omdat de economie de voorbije maanden in de modder bleef steken. Het aantal besmettingen bleef te hoog om een krachtig herstel mogelijk te maken. In dit eerste kwartaal van het jaar zou het bbp slechts met 0,5 procent toenemen. De mobiliteitsindex, die de verplaatsingen meet van de bevolking om te winkelen of zich te ontspannen, ligt nog altijd 30 tot 40 procent onder het normale niveau. Het consumentenvertrouwen herstelde tot het niveau van voor de crisis, maar dat herstel is vooral te danken aan de vaststelling dat de gezinnen meer kunnen sparen omdat ze minder kunnen uitgeven door de beperkende maatregelen. Daar schiet de economie niets mee op. Het virus hield de binnenlandse vraag onder de knoet, zelfs voor de recente opflakkering van het aantal cijfers.

Afgelopen zomer, toen het virus onder controle leek, krijgen we wel een glimp van het herstel dat mogelijk is. Het bbp dikte in het derde kwartaal van 2020 met 11,6 procent aan. Dat herstel heb je nodig om snel aan te knopen met het welvaartspeil van voor het begin van de pandemie. Wellicht lukt dat pas in de loop van 2022.

De Belgische en Europese vaccinatiecampagne komt intussen te laat en gaat te traag om een nieuwe verstrenging van de maatregelen overbodig te maken. Vertrekkende van de relatief lage economische bedrijvigheid in het eerste kwartaal, zal de economie opnieuw krimpen in het tweede kwartaal als gevolg van de nieuwe coronaschok. Er rest de regering geen andere keuze dat voor een derde keer de bittere, maar noodzakelijke pil van een strengere lockdown door te slikken. Voor elk kwartaal vertraging in het economisch herstel, loopt de rekening snel op tot enkele miljarden euro’s aan gemist bbp.