‘De waanzin regeert van Londen tot Brussel’

‘Beleidsmakers houden zich krampachtig vast aan recepten die niet werken. Of erger nog: ze proberen een nog grotere dosis van wat niet werkt.’ Dat zegt Daan Killemaes, hoofdredacteur van Trends.

Beleidsmakers houden zich krampachtig vast aan recepten die niet werken. Of erger nog: ze proberen een nog grotere dosis van wat niet werkt. Ze gedragen zich als de generaals tijdens de Eerste Wereldoorlog. Als een bestorming met duizend man niet lukte, dan probeerden ze het de volgende volgende keer met tweeduizend. De kosten van die hopeloze strategie lopen steeds hoger op, terwijl de baten uitblijven. Waanzin regeert en het is moeilijk die duivelse cirkel te doorbreken.

Neem de Britse premier Boris Johnson. Hij maakt niet alleen dezelfde fouten als Theresa May, hij maakt ze ook nog groter. Net zoals Theresa May weet Boris Johnson heel goed dat de Europese Unie niet kan en niet wil terugkomen op de brexit-deal. Toch probeert Johnson de druk op Europa op te voeren door het Britse parlement op verlengd verlof te sturen, omdat een meerderheid daar gekant is tegen een no-deal-brexit. Als hij het parlement kan uitschakelen, denkt Johnson, kan hij op een geloofwaardige manier dreigen met een no-deal.

Die blufpoker zal niet werken. Johnson heeft de slechtste kaarten. Het Verenigd Koninkrijk heeft een deal harder nodig dan de Europese Unie. En zelfs al komt het tot een no-deal-brexit, dan heeft het Verenigd Koninkrijk een handelsakkoord nodig met de Europese Unie, die dezelfde eisen zal stellen. Het eeuwige struikelblok blijft de backstop, of de Europese eis dat er geen fysieke grens komt tussen Ierland en Noord-Ierland. Dat impliceert dat het Verenigd Koninkrijk mogelijk voor lange tijd in een douane-unie met de Europese Unie blijft en dus gebonden blijft aan Europese regels, zonder nog inspraak te hebben. Dat doembeeld van het VK als een vazalstaat van Europa is voor de Britten onverteerbaar. In de keuze tussen hun eer of hun geld lijken ze te kiezen voor hun eer. Op de Europese top van 17 oktober wordt het waanzinnige eindspel gespeeld.

Of neem Mario Draghi en de meeste van zijn generaals bij de Europese Centrale Bank. Draghi hield in 2012 eigenhandig de monetaire unie bij elkaar, maar ook hij is in een loopgravenoorlog beland met de lage inflatie en de zwakke groei. En hij is aan het verliezen. Het enige antwoord is nog meer geld de heuvel op te sturen. De kans op slagen is klein, zonder de artillerie van structurele hervormingen, een doordachter budgettair beleid en minstens een pauze in de handelsoorlogen. Dat beleid slaat steeds grotere kraters in de resultatenrekening van het Europese banksysteem, terwijl gezonde banken cruciaal zijn om het gevoerde beleid een kans op slagen te geven. Op de vergadering van volgende week wordt een nog waanzinniger geldbeleid een doodnormaal agendapunt.

Of neem de Amerikaanse president Donald Trump. Hij probeert van China toegevingen af te dwingen door het land in de hoek te duwen. En als dat niet lukt, duwt hij nog wat harder. Succes is allesbehalve gegarandeerd. China probeert de storm uit te zitten, want het land kan het zich nog veroorloven het spel hard te spelen. Intussen is Trump ook zichzelf in de hoek aan het zetten, als een handelsoorlog ook de Amerikaanse economie kopje-onder duwt. De zondebok wordt Jerome Powell, die volgens Trump als voorzitter van de centrale bank een te streng geldbeleid voert. Het spijtige van de Amerikaans-Chinese loopgravenoorlog is dat de open Europese economie het grootste slachtoffer is, afhankelijk als die is van een vlotte internationale handel.

En neem de Belgische politiek, die in dat rijtje niet mag ontbreken. Al decennia wordt met het betere knip- en plakwerk geprobeerd het Belgische federale huis en de Belgische begroting overeind te houden. Zonder veel succes. De staatsschuld blijft hoog, het begrotingstekort is hardnekkig en erger nog: de zwakke groei en de povere werkgelegenheidsgraad zijn, vooral langs Waalse kant, vastgeroest. Stop ermee. Een grote strategische koerswijziging is raadzaam, maar toch blijft het de ambitie om een federale regering te vormen die de versleten constellatie moet verdedigen. Ook hier is het hoog tijd om conclusies te trekken en de waanzin te stoppen.