‘De turteltaks kan misschien worden verlaagd, maar dan moet er elders geld worden gezocht’

Het is niet de eerste keer dat de overheid geen toonbeeld van standvastigheid is. Dat zegt Trends-redacteur Luc Huysmans.

Champagne zal er niet zijn ontkurkt op de hoofdkwartieren van General Electric, Veolia en Google. Alle drie waren ze betrokken bij de biomassacentrale van Bee in Gent, die plots werd geslachtofferd op basis van politieke strategospelletjes. Open Vld-voorzitster Gwendoline Rutten maakt er een breekpunt van om de turteltaks te verlagen, en dus moest de centrale worden geschrapt.

Die beslissing is opmerkelijk. Een onderbouwde visie op de toekomstige energiebevoorrading van Vlaanderen blijkt er niet achter te zitten. De meerderheidspartijen begonnen eerst te twisten over hoeveel windmolens erbij moesten komen om Bee te vervangen: waren het er nu 1000, 500 of 200? Waarna de kersverse Vlaamse Energieminister Bart Tommelein (Open Vld) de hoop uitte dat we massaal zonnepanelen zouden installeren om de turteltaks naar beneden te krijgen.

Het zonnepanelenbedrijf REC becijfert in dit blad dat België maar liefst 3,6 keer meer zonne-energie moet installeren dan de huidige prognoses vooropstellen, om de doelstellingen van Parijs te halen. Die investeringen – 550 miljoen euro in plaats van 120 miljoen in 2025 – zullen er dan voor zorgen dat zonne-energie 15 procent van de CO2-uitstootvermindering voor haar rekening neemt, en 9,2 procent van de energieproductie.

Volgens cijfers van de sectorfederatie Ode staan er na vijftien jaar welgeteld 380 turbines in Vlaanderen. Er kwamen er vorig jaar 84 bij, deels om oudere installaties te vervangen. De doelstelling blijft om tegen 2020 ongeveer 600 onshoreturbines te hebben. Tegelijk groeit de lijst van projecten die botsen op het not-in-my-backyard-syndroom van de lokale buurtcomités.

Dat we meer in zon en wind moeten investeren, staat buiten kijf. Maar dat dit goedkoper is, zoals Rutten beweert, valt nog te bezien. Om zon en wind optimaal te benutten, is energieopslag nodig. Die bestaat op residentieel niveau, al is het nog onvoldoende om een gemiddelde Belgische winter mee door te komen. De technologie om op grote schaal elektriciteit op te slaan, die nodig is om de zware industrie te bevoorraden, staat nog in de kinderschoenen.

Zolang die opslag er niet is, hebben zon en wind back-upcentrales nodig. De Belgische kerncentrales zijn daarvoor niet flexibel genoeg. Kolencentrales hebben we niet meer. Ondanks enkele betere maanden staan veel gascentrales op sluiten omdat ze niet rendabel zijn. Nochtans moet de bulk van ons oude productiepark de komende tien tot vijftien jaar worden vervangen. Maar zelfs voor vervangingsinvesteringen is er geen animo, tenzij er via capaciteitsvergoedingen toch weer overheidsgeld op tafel komt. De turteltaks kan dan misschien worden verlaagd, maar er zal elders geld moeten worden gezocht, en die factuur belandt uiteindelijk ook bij de belastingbetaler.

Het gebrek aan visie op energie is erg, maar de onbetrouwbaarheid van de overheid is nog veel erger. Het Bee-dossier werd vier jaar lang in samenspraak met de administratie opgesteld en kreeg enkel positieve signalen. Toch mondt het uit in een negatief advies, wegens “laattijdig en onvolledig”. De Gentse biomassacentrale had bovendien de ambitie na de subsidieperiode van vijftien jaar nog minstens twintig jaar te produceren. De productie van de nog om te bouwen kolencentrale in Langerlo bij Genk – de collega die voorlopig overblijft – zal daarentegen stoppen met het droogvallen van de subsidiestroom.

Het is niet de eerste keer dat de overheid geen toonbeeld van standvastigheid is. Eigenaars van zonnepanelen gleden in een paar jaar af van groene voorvechters die de klimaatdoelstellingen helpen te halen tot parasieten die profiteren van hun buren. Veel zonnepanelenbezitters voelen zich nog altijd bekocht door het nieuwe ‘prosumententarief’, dat de terugverdientijd van hun investering uitstelt. Bovendien is er absoluut geen zekerheid dat deze of een volgende regering dat tarief niet verder optrekt, wat de oproep van Bart Tommelein niet meteen aantrekkelijker maakt.

Een studie van het ontwerp- en adviesbureau Arcadis rangschikt ons land op de achttiende plaats op de wereldranglijst van de aantrekkelijke markten om te investeren in infrastructuur. Daarmee behoort ons land bij de hekkensluiters in West-Europa. Nochtans zijn de Belgische aannemers wereldwijd de op drie na meest betrouwbare. Alleen ontbreekt bij de overheid “een duidelijke besluitvorming” en is er “behoefte aan transparantie”. Voorbeelden te over: het herhaaldelijke uitstel van het Gewestelijk Expresnet rond Brussel en het Oosterweeldossier. Bee is veeleer een slachtoffer van een falend beleid dan van een onverdedigbaar dossier.