De Spaanse kramp van John Crombez

Critici wijzen erop dat de nieuwe jobs in Spanje vaak slecht betaald en tijdelijk zijn. Is werkloosheid dan beter?, vraagt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes zich af.

Er is wat interessants aan de hand in Spanje, en nog interessanter is de reactie daarop aan de linkerzijde van het politieke spectrum. Spanje beleefde na de implosie van de vastgoedzeepbel in 2008 enkele harde jaren, maar dankzij het besparingsbeleid verbetert nu het begrotingstekort, en dankzij een volgehouden loonmatiging is de concurrentiepositie opnieuw aangescherpt. Spanje plukt stilaan de vruchten van dat beleid. Het is de snelste groeier in het eurogebied en de werkgelegenheid trekt aan. Spanje is nog niet uit de gevarenzone, maar het land is op de goede weg.

En toch vecht links met man en macht de conclusie aan dat een saneringsbeleid een economie uit het moeras trekt en ‘jobs, jobs, jobs’ creëert. Die strijd wordt ook in België gevoerd. De regering-Michel voert een ‘Spanje light’-beleid, en stel je voor dat links zou moeten erkennen dat dit vermaledijde centrumrechtse beleid zorgt voor een pak extra werkgelegenheid, wat de beste vorm van sociale zekerheid is. Dat ligt moeilijk natuurlijk.

Ondergetekende kreeg behoorlijk wat reactie op deze tweet: “Groei Spaanse werkgelegenheid op hoogste peil in 8 jaar. De sociale horror van een saneringsbeleid loopt nu echt wel uit de hand”. Naast de voorspelbare beledigingen, kwamen er ook ernstige reacties, onder meer van sp.a-voorzitter John Crombez. In een tweet beval hij aan om een blogpost van Maarten Goos, professor aan de KU Leuven, te lezen. Hij betwist dat de Spaanse heropleving te danken is aan het zware besparingsbeleid. Het tegendeel zou zelfs waar zijn. Maarten Goos: “De heropleving van de Spaanse economie is te danken aan minder in plaats van meer besparingen. De afname van de besparingsdrift na 2012 leidde tot een heropleving van de Spaanse economie. (…) Het is onbegrijpelijk dat onze beleidsmakers de recente groei in Spanje (of Portugal, of Italië, of Ierland) beschouwen als het succes van hun besparingsagenda.”

Dat op korte termijn besparingen een economie pijn kunnen doen, dat betwist niemand. En dat een minder strak fiscaal beleid de Europese heropleving een zetje geeft, dat betwist ook niemand. Maar tot daar de consensus. Een soepel begrotingsbeleid is niet de oplossing voor alle economische kwalen, zoals links poneert. Was het maar zo eenvoudig.

Ten eerste: economische groei en volledige tewerkstelling zijn op langere termijn de kinderen van scholing, van voldoende concurrentiekracht, van een vlotte werking van de arbeidsmarkt, van investeringen, innovatie en ondernemerschap, en van vertrouwen in het beleid. Ten tweede verwart links uit politiek opportunisme de kwaal met de genezing. De bron van alle economische ellende in Griekenland of Spanje is niet het recente noodzakelijke saneringsbeleid, maar wel het onhoudbare wanbeleid in aanloop naar de crisis.

De feiten bevestigen dat. Neem Spanje. De meeste jobs gingen er verloren in de periode 2008-2010. Op dat moment was er nog geen sprake van een besparingsbeleid. Het begrotingstekort liep zelfs op van 4,4 procent van het bbp in 2008 naar 9,4 procent in 2011. De kaalslag op de arbeidsmarkt was het gevolg van de implosie van de vastgoedzeepbel en de ontsporing van de concurrentiepositie. Een tweede golf van jobvernietiging rolde over Spanje in de periode 2011-2013, in het spoor van de Europese schuldencrisis. De rente ging door het dak, het vertrouwen ebde weg, gezinsbestedingen en bedrijfsinvesteringen droogden op. Er werd toen ook flink bespaard, maar de Spaanse regering had gezien de toestand van de overheidsfinanciën en de druk van de financiële markten geen andere keuze meer – iets wat de nieuw-keynesianen nogal snel over het hoofd zien.

Tegenwoordig groeit de Spaanse economie en worden opnieuw jobs gecreëerd, hoewel het begrotingsbeleid nog altijd licht restrictief is. Critici wijzen erop dat de nieuwe jobs vaak slecht betaald en tijdelijk zijn. Is werkloosheid dan beter? Bovendien vinden Spaanse werklozen moeilijk meteen een vaste baan omdat de Spaans arbeidsmarkt, net als de Belgische, kampt met een insider-outsiderprobleem. Mensen met een vaste baan worden goed beschermd, wat de toegang voor nieuwkomers bemoeilijkt. Vreemd genoeg hebben de vakbonden daar minder moeite mee dan met een besparingsbeleid dat de werkgelegenheidskansen van iedereen verbetert.

Ook in Griekenland gingen de meeste jobs verloren nog voor de regering het mes zette in de onhoudbare overheidsuitgaven. Ook in België spreken de cijfers voor zich. Dit land zit nog in besparingsmodus om het puin van het verleden te ruimen, maar toch trekt de arbeidsmarkt opnieuw aan. Vraagt links zich niet af hoe dat mogelijk is?