Een woekerende inflatie, sancties, een schreeuwend tekort aan arbeidskrachten, rentetarieven van 19 procent. Rusland moet de Oekraïense oorlog volgend jaar winnen, anders riskeert het binnen de twee jaar failliet te gaan.
Met rentetarieven die rond 20 procent schommelen, het risico van stagnatie vanaf volgend jaar, de uittocht van geschoolde arbeidskrachten, de snel stijgende inflatie en een virtuele uitputting van de productiecapaciteit. Dat is het beeld van de Russische economie dat wordt geschetst door… de Centrale Bank van Rusland.
De bank verhoogde vorige week haar belangrijkste rentetarief met nog eens 100 basispunten, naar 19 procent, om een inflatie van meer dan 9 procent (9,1% in juli en augustus) tegen te gaan.
Tegelijk vertraagt de Russische economie aanzienlijk, hoewel het natuurlijk moeilijk is zich daar een precies idee van te vormen. De Bank van Rusland voorspelt een groei van 3,5 tot 4 procent dit jaar, daarna van 0,5 tot 1 procent volgend jaar, met een inflatie van ongeveer 4,5 procent.
Russische economie op de knieën
De Russische economie lijkt naar adem te snakken om een aantal redenen, zoals benadrukt door de Russische Centrale Bank.
Ten eerste is er de inflatie. Die is moeilijk onder controle te houden, doordat de productiecapaciteit haar maximum heeft bereikt in een tijd van een sterke binnenlandse vraag van consumenten, maar vooral van de overheid. Het defensiebudget is nu goed voor 8,1 procent van het bruto binnenlands product van het land.
Tegen die achtergrond van onevenwicht tussen vraag en aanbod loopt het Russische productiesysteem op zijn laatste benen. Het is tot het uiterste uitgerekt en kan zich niet langer aanpassen. De levering van westerse machines is sterk ingekrompen en het leger, waarvoor Vladimir Poetin net een decreet heeft ondertekend om het aantal soldaten te verhogen van 2,3 naar 2,5 miljoen, heeft een groot deel van de beschikbare arbeidskrachten opgeslokt. De beroepsbevolking was al gereduceerd door de oorlog – er vielen naar schatting al 600.000 Russische slachtoffers sinds het begin van het offensief. Toen Rusland in de lente van 2022 Oekraïne binnenviel, zijn 700.000 tot 1 miljoen Russen Rusland ontvlucht. En ook al is een deel teruggekeerd naar het land, de Russische diaspora loopt vandaag nog altijd in de honderdduizenden.
Vandaar de opmerking van de Bank van Rusland dat de ernstige tekorten aan arbeidskrachten en de negatieve effecten van de westerse sancties de productie en de instroom van buitenlandse valuta, die voorheen voornamelijk afkomstig waren van de verkoop van olie en gas, zullen blijven afremmen. Alexeï Zabotkin, de vicegouverneur van de Russische Centrale Bank, gaf deze zomer toe dat “het tekort aan arbeidskrachten aanzienlijk is toegenomen”. Dat draagt ook bij aan de prijsstijging, aangezien Russische bedrijven de lonen het afgelopen jaar met ongeveer 20 procent hebben opgetrokken om arbeidskrachten aan te trekken.
Intensievere gevechten
De economische vertraging en de waarschijnlijke verergering ervan volgend jaar zou ook de intensivering van de Russische offensieven aan het Oekraïense front verklaren. “Het doel van Rusland zou zijn tegen 2026 een beslissende overwinning te behalen in Oekraïne, voordat economische beperkingen en het tekort aan strijdkrachten op middellange en lange termijn het vermogen van Rusland om zijn oorlogsinspanningen in Oekraïne vol te houden, aanzienlijk beginnen aan te tasten”, staat in een rapport van het Institute for the Study of War (ISW), een Amerikaanse denktank die het Russisch-Oekraïense conflict op de voet volgt.
Het hoofd van de Oekraïense geheime dienst, luitenant-generaal Kyrylo Budanov, zou deze zomer op een strategiebijeenkomst met westerlingen hebben gezegd dat het Kremlin 2025 als een cruciaal jaar ziet, omdat de economische en sociaal-politieke situatie in Rusland tussen nu en midden 2025 zal verslechteren en de rekruteringsproblemen zullen toenemen.
“Het Russische leger heeft zwaar vertrouwd op het opknappen van de Sovjetvoorraden van wapens en militaire uitrusting – vooral pantservoertuigen – om het tempo van zijn offensieve operaties in Oekraïne vol te houden”, analyseert het ISW. “De Russische regering zal waarschijnlijk de Russische economie en defensie-industrie verder moeten mobiliseren en investeren in capaciteitsopbouw, als het Russische leger zijn huidige operationele tempo op middellange tot lange termijn wil volhouden, nu Rusland zijn beperkte Sovjetvoorraden heeft opgebruikt. Maar het is niet zeker dat de Russische defensie-industrie in staat zal zijn genoeg te produceren om de grote verliezen aan uitrusting die de Russische strijdkrachten lijden in Oekraïne, te kunnen dragen, zelfs met een verhoogde economische mobilisatie.”
De Amerikaanse denktank gelooft dat de huidige Russische inspanningen waarschijnlijk niet duurzaam zijn op middellange en lange termijn. Een en ander verklaart ook de diplomatieke inspanningen van Rusland met Iran, Noord-Korea en China om zijn militaire apparaat te helpen voeden.
