Havens staan niet voor de gemakkelijkste periode, de NMBS wacht een ongeziene uitdaging, en de mobiliteit dreigt in de soep te draaien. Afscheidnemend Vlaams havencommissaris Toon Colpaert maakt de balans op.
“De budgetten van de overheid slinken. De havens zullen dus zelf meer moeten investeren. Net op een moment dat de markt met overcapaciteit kampt. Tegelijk ontstaan nieuwe economische modellen. Naast de goederenstromen van de klassieke rederijen, dienen zich nieuwe kansen aan in sectoren zoals de hernieuwbare energie, de op bio gebaseerde economie en de ontluikende circulaire economie. Iedereen weet dat onze havens zich in een tijdperk van verandering bevinden, maar ze zitten ook in een verandering van tijdperk. Dat is veel fundamenteler.”
Toon Colpaert neemt op 31 december afscheid als Vlaamse havencommissaris. De oud-vakbondsman was ook jarenlang bestuurder bij de NMBS en de spoornetbeheerder Infrabel, en bij Beheersmaatschappij Antwerpen Mobiel (BAM), het overheidsvehikel dat de mobiliteit rond Antwerpen moet oplossen. “De havens moeten de eerste jaren niet op veel extra financiële ondersteuning rekenen. Hopelijk komt er in 2020-2025 opnieuw budgettaire ruimte vrij, maar er zullen veel gegadigden zijn om die binnen te halen. Onze havens zijn terecht zeer autonoom, maar daarvan moeten ze ook alle consequenties dragen, ook de financiële.”
Hoe ziet u de toekomst voor onze havens?
COLPAERT. “De fusie tussen Oostende en Zeebrugge werd wegens die cultuurverschillen afgeblazen, maar ik blijf erbij dat het op termijn de enige mogelijkheid is om te overleven.
“Zeebrugge staat niet voor de makkelijkste periode. Het Ship-project (Strategisch Haven Infrastructuur Project, een omvangrijk uitbreidingsplan voor ro-ro en containers, nvdr) wordt voorlopig uitgesteld, maar Zeebrugge zal moeten bewijzen dat het de ambities in ro-ro en containers hard kan maken.
“Gent heeft een imago van dynamische haven opgebouwd, terwijl de trafieken en de werkgelegenheid eerder een stabiel patroon vertonen. Zijn grote troef is de sterke teamgeest en eensgezindheid rond de grote projecten.
“Antwerpen is al een paar jaar een versnelling hoger geschakeld. Alleen moet het weldra op zoek naar een nieuwe CEO. Ook verloopt het samenspel tussen het havenbedrijf en de privésector in Hamburg en Rotterdam toch een stuk intenser. Tegelijk moet de Antwerpse privésector breder leren te kijken dan de onmiddellijke belangen. Dan heb ik het nog niet zozeer over de Oosterweelverbinding, maar vooral over de noodzaak meer goederenstromen te bundelen via spoor en binnenvaart.”
De mobiliteit oplossen was een taak voor de BAM, waar u bestuurder was.
COLPAERT. “Er is een tracé, en volgens de plannen zijn we tegen 2022 klaar. Maar de financiering blijft moeilijk, en de te verwachten procedures maken dat het nog later kan worden. Het grootste probleem is de verdeeldheid op alle fronten: bij de bevolking, het bedrijfsleven én de politiek.”
Kan het spoor een oplossing zijn? De NMBS moet fors besparen. Tegen 2019 verminderen de middelen met een kwart.
COLPAERT. “Dat is op het randje van het krankzinnige. Je moet het bestaande apparaat ter discussie durven te stellen, en bijvoorbeeld de afstemming tussen De Lijn en de NMBS verbeteren. Maar met deze besparingen kan je de huidige dienstverlening onmogelijk op peil houden. Het kan niet anders dan dat belangrijke nieuwe initiatieven om de groei en de productiviteit te stimuleren, worden uitgesteld.
“Ik voel me soms een roepende in de woestijn, maar de overheden zouden ook eens beter aan iedereen duidelijk maken wat de samenleving nu juist verwacht van het spoor, en dat vertalen naar nuchtere doelstellingen.”
Het uitgebreide artikel leest u deze week in Trends.
