Het klimaatbeleid kan anders en beter. Dat was de teneur tijdens een congres over de energietoekomst van Europa. “We kunnen het geld beter besteden.”
Dat congres vond vorige vrijdag plaats ter gelegenheid van de twintigste verjaardag van de denktank Bruegel, in samenwerking met de Nationale Bank. Industriëlen, energiebonzen, beleidsmakers en economie bogen zich daar over de vraag: waarom offeren we onze energie-intensieve industrie op zonder dat het klimaat daar beter van wordt? Onder anderen Pierre Wunsch, die als gouverneur van de Nationale Bank ook naam maakt als klimaateconoom, trok daar aan de alarmbel (lees hier meer).
Europese klimaatdoelstellingen
William D’haeseleer, professor emeritus van de KU Leuven, pleit voor een bijsturing van het Europese klimaatbeleid. “De Europese klimaatdoelstellingen voor 2040 zijn niet realistisch en niet nodig. De klimaatverandering wordt gedicteerd door de wereldwijde koolstofuitstoot, ongeacht de plaats van uitstoot. Europa is nog goed voor 6 procent van de jaarlijkse emissies. Het lot van het klimaat wordt bepaald in India, China en Afrika. We weten niet wat de VS zullen doen. China lijkt op het juiste spoor te zitten, maar stoot nog veel uit. De Europese klimaatdoelstellingen voor 2040 missen die globale realiteit en zijn een druppel op een hete plaat. We moeten het anders aanpakken, want een te streng klimaatbeleid dreigt ons industrieel en politiek weefsel kapot te maken.”
“Begrijp me niet verkeerd, we moeten dezelfde klimaatinspanningen leveren”, zegt William D’haeseleer. “Maar we kunnen dat geld beter besteden. Het Europese elektriciteitssysteem zal overspoeld worden door grote hoeveelheden zonne- en windenergie, aangevuld met batterijen. Het autoverkeer wordt tegen 2030-2035 elektrisch. Versoepel de Europese emissiedoelstellingen voor 2040, en investeer véél meer in onderzoek en ontwikkeling van innovatieve technologie die de klimaattransitie mogelijk maakt. Daar zal niet alleen onze industrie beter van worden. Die technologie zal ook haar weg vinden naar de rest van de wereld. Het gaat onder meer om onderzoek naar een betere integratie van energiesystemen, naar koolstofafvang bij industriële processen, of naar kernenergie.”
Het lot van het klimaat wordt bepaald in India, China en Afrika.
Ook Grégoire Dallemagne, de CEO van Luminus, vindt een bijsturing wenselijk. “We zijn in Europa en België beter af, als we focussen op sectoren die we tegen de laagste kostprijs koolstofarmer kunnen maken. Voor personenvervoer en woningverwarming kun je dat relatief goedkoop doen. In energie-intensieve sectoren is de net-zero-doelstelling heel duur. Dat geld kunnen we inderdaad beter in investeren in onderzoek naar nieuwe technologie.”
Emissierechten
Een andere optie is emissierechten aankopen buiten Europa. Dat is wellicht veel goedkoper dan zelf de laatste 20 procent emissiereductie te realiseren. “Maar is er een meerderheid te vinden om uitstootrechten in bijvoorbeeld China te kopen? Dan zouden we subsidies geven aan een land dat onze industrie kapotmaakt. Politiek zal dat niet werken”, zegt Pierre Wunsch, die als gouverneur van de Nationale Bank ook naam maakt als klimaateconoom.
‘Europa verlaagt zijn koolstofafdruk niet door de industrie af te bouwen. Onze koolstofafdruk neemt zelfs toe, omdat de hogere invoer uit de VS en China onze consumptie koolstofintensiever maakt’
De Europese industrie krijgt de volgende jaren wellicht wat respijt in de vorm van lagere aardgasprijzen. “Het verschil in aardgasprijs tussen de VS en Europa zal dalen”, zegt Pierre-Laurent Lucille, hoofdeconoom van Engie. “De volgende vijf jaar stijgt de mondiale lng-capaciteit met 50 procent. De helft ervan komt uit de VS. Dat zal de aardgasprijzen doen dalen in Europa en stijgen in de VS. De voorbije zes maanden zijn ze al met 50 procent gestegen in de VS.”
De Europese industrie betaalt jaarlijks 40 miljard euro aan emissierechten. Een veelgehoord denkspoor om de industrie te steunen, is dat geld terug te laten vloeien naar de industrie. “Slechts 5 procent vloeit terug. Dat kan integraal, op voorwaarde dat het gebruikt wordt om de emissies te verminderen”, zegt Kurt Vandenberghe, directeur-generaal Climate Action van de Europese Commissie.
Is bevolking nog mee?
Intussen vrezen experts dat de bevolking afhaakt, als de prijs van het klimaatbeleid te hoog wordt voor een beperkte klimaatreturn. “Burgers uiten hun ongenoegen in het stemhokje. Bedrijven stemmen met hun voeten en verhuizen”, zegt William D’haeseleer. “Als je de industrie doodt, zal de politieke kostprijs in landen als Duitsland, Frankrijk en België groot zijn”, zegt Pierre Wunsch. “Dat zal in de kaart spelen van rechts-populistische partijen. Laat ons ten minste een geïnformeerd debat voeren. Nu is het debat zo toxisch en gepolariseerd dat er geen ruimte meer is voor beleidsvergissingen.”
Lees meer van Daan Killemaes, hoofdeconoom van Trends, over de energietransitie:
Batterijen zijn fantastisch voor de energietransitie, als we ze aangesloten krijgen
