De Amerikaanse econoom die tevergeefs waarschuwde voor hoge inflatie, blijft optimistisch over de VS

“Er zit nog veel inflatie in de Amerikaanse economie, en die moeten we er nu uit krijgen. Anders wordt het straks nog erger.” Dat zei de invloedrijke Amerikaanse econoom Larry Summers tijdens een panelgesprek op de Dreamforce-conferentie van de softwaregigant Salesforce in San Francisco.

Summers was deze week een van vele opmerkelijke gasten op Dreamforce. Die gigantische conferentie van de softwaregigant Salesforce trekt meer dan 40.000 deelnemers naar San Francisco. Het merendeel van de panels focust op de producten van Salesforce en hoe bedrijven artificiële intelligentie en onlinesoftware kunnen gebruiken om hun klanten te bedienen. Maar Salesforce nodigt ook altijd politici, acteurs en activisten uit om over de meest uiteenlopende maatschappelijke problemen te discussiëren. Larry Summers, een van de meest invloedrijke economen in de VS, was er om zijn licht te laten schijnen over de Amerikaanse economie.

Hij deed dat net voordat de Amerikaanse centrale bank een nieuwe, forse renteverhoging zou bekendmaken. Summers onderschrijft die renteverhogingen volledig. “Er is in de geschiedenis,nog nooit een moment geweest waarbij hoge inflatie en lage werkloosheid niet tot een recessie hebben geleid. Onze economie zal even moeten slippen. Je kan de inflatiecijfers masseren zoveel je wilt: in augustus was de kerninflatie 7 procent hoger dan een jaar geleden. Of je nu de evolutie bekijkt van maand op maand, per kwartaal, per half jaar, per jaar: ze is altijd aan het versnellen. Er zit nog veel inflatie in ons systeem en we moeten die er nu uit krijgen. Anders wordt het straks nog erger. Ik vergelijk het vaak met een dokter die antibiotica voorschrijft. Je wordt op het hart gedrukt om het hele doosje uit te nemen, maar velen doen dat niet. Maar de realiteit is dat we terug ziek worden en dat het moeilijker wordt om te genezen. Dat geldt ook voor de strijd tegen inflatie. We moeten het nu goed doen, anders wordt enkel maar moeilijker. In de jaren 70 hebben we vier valse starten gehad, vooraleer we de inflatie een halt toeriepen. Het is belangrijk dat de Fed nu de kraan hard dichtdraait om de inflatie te stoppen. Het is eigenlijk bijzaak of ze dat nu met 0,75 of 1 procentpunt doet deze maand. Het is vooral belangrijk dat ze rente fors blijft verhogen zolang de inflatie versnelt.”

Volle badkuip

Tijdens het gesprek met Salesforce co-CEO Bret Taylor legde Summers nog eens uit waarom dat de Democraten zich verkeken hebben op de hoge inflatie: “Het was een speciale context. Er waren veel sociale problemen door de pandemie. We waren allemaal opgelucht dat er een nieuwe president (en politieke meerderheid, nvdr) was. Maar dat zorgde ook voor zelfoverschatting. Ik ben er zeker van dat veel van mijn Democratische vrienden ook aan de alarmbel hadden getrokken wanneer de VS beslist had om zomaar 1.800 miljard extra in nieuw speelgoed voor het Amerikaanse leger te pompen. Maar nu hebben ze dat risico op hoge inflatie verdrongen omdat het steunpakket (met hoofdzakelijk sociale en herverdelende maatregelen, nvdr) een oude droom van de Democratische partij zou realiseren.”

“Na de financiële crisis kwamen veel mensen tot de conclusie dat de Amerikaanse overheid te weinig de economie had gestimuleerd. Maar nu klopte de rekening niet, en wiskunde is het fundament van de economie. In de winter van 2021 liepen de lonen in de VS ongeveer 30 miljard per maand achter op wat je zonder de pandemie zou verwachten. In die winter hadden we twee stimuluspakketten gelanceerd die meer dan 150 miljard dollar per maand in de economie zouden pompen. Ik vergelijk het met een volle badkuip. We hebben daar veel te veel water bij gedaan en nu is het een zootje. Dat is jammer, want opruimen is moeilijker dan te voorkomen.”

Sterke dollar

Summers illustreerde met nog een ander voorbeeld hoe hardnekkig de inflatie in de VS is. “Een van mijn favoriete parameters is de evolutie van de lonen van mensen die van werk veranderen in vergelijking met de algemene evolutie van de lonen. Mensen die in de VS van werk veranderen, krijgen 8,5 procent meer opslag dan mensen die blijven zitten. Die laatste groep zal die opslag ook ooit moeten krijgen, en ik hoop voor hun eerder vroeger dan later. Maar op de lange termijn zijn zulke loonstijgingen niet houdbaar voor een economie.”

Toch was Summers optimistisch over de Amerikaanse economie. “We moeten ons even aanpassen, maar vergeet nooit dat elke andere grote economie veel zwaardere problemen heeft. “De VS blijven een land waar iedereen naartoe wil komen, we hebben de beste universiteiten. Nergens ter wereld vind je zo’n combinatie van ondernemerschap en sterke bedrijven. Bovendien zijn we energieonafhankelijk, in tegenstelling tot Europa. Europa hangt af van een pijplijn die gecontroleerd wordt door een dictator. De VS zitten in de sterkste positie om deze storm door te komen. Natuurlijk hebben we een crazy politieke situatie (radicalisering van de Republikeinse partij die zich weigert neer te leggen bij de nederlaag van Trump, nvdr). En dan wordt er gezegd dat de status van de dollar in gevaar komt. Maar de dollar is nog nooit zo sterk geweest. Voor iedereen die twijfelt, heb ik een vraag: zou je liever een land wonen waar het kapitaal wegvlucht of in de VS, waar het kapitaal van over de hele wereld binnenstroomt?

Weinig vertrouwen in China

Summers kreeg ook de vraag wat hij vond van de spanningen met China. “In de jaren 90 was er de angst dat Japan ons zou overvleugelen, in de jaren 60 dachten we dat zelfs van de Sovjet-Unie. Een goede graadmeter om te zien hoe sterk een economie is, is of de lokale miljardairs er massaal hun geld weghalen. Zonder kapitaalcontroles was dat nu aan de gang in China. Het land gaat door een moeilijke tijd. Ik vraag al bijna anderhalf jaar wanneer ik nog eens het land kan bezoeken zonder dat ik een quarantaine van zeventien weken moet ondergaan. Het antwoord is al anderhalf jaar ‘misschien binnen negen maanden’. Naast het coronabeleid zijn er ook nog veel andere alarmerende signalen. Sinds het afschaffen van het eenkindbeleid is het geboortecijfer er zelfs nog gedaald. De Chinese burger heeft duidelijk weinig vertrouwen in de overheid. En dan is er nog de economische situatie. Er zouden in China genoeg appartementen leeg staan om heel Duitsland een onderdak te geven. De vastgoedsector is 28 procent van de Chinese economie. In de geschiedenis heeft dat altijd voor pijnlijke financiële crisissen gezorgd.”

“In deze moeilijke tijden is het de vraag wat de VS nu moeten doen. Gaan we ze uitlachen, gaan we provoceren? Dan is het voor de Communistische Partij, wier gezag onder druk staat omdat China niet meer snel groeit, gemakkelijk om ons als bliksemafleider en gemeenschappelijke vijand te gebruiken. In deze tijden kiest China dan misschien voor hypernationalisme. Het alternatief is dat de VS geen extra tarieven opleggen, de lijn aanhouden over Taiwan en hen niet voortdurend berispen over schendingen van het mensenrecht.”