‘Creëer draagvlak. Hervorm dan pas de belastingen.’

“Ze kunnen maar één dossier tegelijk afknallen.” Dat moet minister van Financiën Vincent Van Peteghem (cd&v) hebben gedacht, toen hij kort voor het zomerreces plots de pers bijeenriep om zijn voorstel tot fiscale hervorming naar buiten te brengen. Ongeveer op hetzelfde moment was premier Alexander De Croo (Open Vld), op een boogscheut van hem vandaan, volop aan het landen met een pensioenhervorming. En hoewel de pensioenen allesbehalve hervormd zijn, gingen ze wel met de meeste aandacht en kritiek lopen. Too little, too late. En Van Peteghem? Anders dan zijn expertenteam enkele weken eerder is hij inderdaad niet afgeknald. Timing is belangrijk in het leven.

Wie van slechte wil is, zal dat niet zo verwonderlijk vinden. De minister verbindt zich voorlopig tot niets. Hij stelt zijn fiscale hervorming als een tienjarenplan voor. Als je zijn voorbereiding meerekent, zal ze in het meest optimistische scenario over minstens drie legislaturen gespreid worden. Waarom zou je iets afknallen waar je straks niet eens meer zelf over zal onderhandelen? Met enige goede wil kun je ook vaststellen dat er verdienstelijke ideeën in zitten. Een verschuiving van de lasten op arbeid naar consumptie en het vergroenen van de fiscaliteit zijn heel nuttig en nodig. Een moderne fiscaliteit op onroerend vermogen – mét tegemoetkomingen voor groene investeringen – is dat eveneens. Meerwaardebelastingen blijven wringen. Groei belasten kan nooit een goede zaak zijn. Als dit land nog liberalen telt, zouden ze daar het komende decennium best gaan voorliggen.

De belangrijkste opmerking maakte Van Peteghem in zijn commentaar. Een fiscale hervorming zal nooit de problemen van dit land oplossen, stelde hij. In het beste geval kan ze de hoeksteen zijn van een daadkrachtig economisch beleid met een heel pakket maatregelen. De lijst is langer dan deze pagina. Een betaalbare en billijke pensioenhervorming, die werken écht beloont. Een ernstige hervorming van de arbeidsmarkt. Geen enkel probleem in dit land lossen we duurzaam op met de kwakkelende werkzaamheidsgraad van Wallonië en Brussel. En verder? Minder subsidiëren en meer investeren om de productiviteit van onze economie te vergroten. Een debat over de kerntaken van de overheid, maar ook een grondige herziening van de financiering van de gewesten. Met de opeenvolgende staatshervormingen zijn immers meer middelen dan besparingsprikkels naar de deelstaten overgeheveld.

Afgelopen weekend bleek al dat PS-voorzitter Paul Magnette de opmerking van Van Peteghem lichtjes anders interpreteert. Hij pleit voor een nieuw groot sociaaleconomisch akkoord in de herfst. “Ik sta open voor een groot pakket maatregelen rond de begroting, de lonen, de koopkracht, de energie, de fiscaliteit en de verhoging van de uitkeringen”, zei hij in Le Soir. Vrij vertaald: in de meest heikele dossiers (pensioenen en arbeidsmarkt) zijn de trofeeën op het droge. Laat ons nu maar aan een reeks nieuwe belastingen en uitgavenstromen beginnen. Natuurlijk is een groot akkoord wenselijk. Maar dan moeten de pensioenen en de arbeidsmarkt ook weer op de tafel komen.

Weet u wat er echt schort aan die hele fiscale hervorming? Zowat iedereen maakt meteen de rekening wat die grap – mocht ze ooit uitgevoerd raken – hem of haar zou gaan kosten of opbrengen. De reden? Wantrouwen. Zolang de belastingen geïnd worden door een overheid die haar begroting niet op orde krijgt, zal er wantrouwen blijven. Zolang in dit land onbegrijpelijke constructies blijven bestaan – zoals spoorwegpersoneel of militairen die een decennium vroeger met pensioen gaan dan andere landgenoten – missen onze beleidsmakers elk moreel draagvlak voor welke fiscale hervorming dan ook. Een mens wil nu eenmaal dat zijn geld goed wordt besteed. Het nieuwe boterbriefje van Paul Magnette zal daar alvast niks aan veranderen.