Consument raakt ingeënt tegen coronavirus

De Belgische consument heeft de zomerblues een beetje van zich kunnen afschudden. Kelderde het consumentenvertrouwen in augustus nog, dan schat de consument in deze zonnige septembermaand de toekomst opnieuw iets rooskleuriger in.

Dat mag verbazen, want de oplaaiende corona-epidemie woog vorige maand nog zwaar op de moraal van de consument. De Nationale Bank verwees toen expliciet naar de verscherpte maatregelen, zoals de verkleining van de sociale bubbel en een vrij algemene mondmaskerplicht, om het slechte gemoed van de consument te duiden. September bracht aan het coronafront allesbehalve beterschap, maar het consumentenvertrouwen veerde toch behoorlijk op, ook al zit dat vertrouwen nog dichter bij de bodem van april en augustus, dan bij een normaal niveau. Het is een opsteker dat de consument stilaan ingeënt raakt tegen het noodzakelijk discours van de virologen en leert te leven, of beter gezegd leert te consumeren, met het virus.

Minder kwetsbare huishoudens

De consument putte vooral vertrouwen uit de berichten dat de economie herstelt van de zware pandoering in het voorjaar. In dit derde kwartaal zou de Belgische economie met 8 procent opveren. De gezinnen rechten de rug omdat ze de kans op werkloosheid lager inschatten dan enkele weken geleden. Daarnaast halen meer gezinnen met een iets geruster hart het einde van de maand. In september leed 70 procent van de gezinnen geen inkomensverlies als gevolg van de coronacrisis. In april was dat nog maar 67 procent. Ook de groep van meest kwetsbare huishoudens – dat zijn gezinnen met minstens 10 procent inkomensverlies en een spaarbuffer van maximaal drie maanden – daalde van 12 procent in april naar 8 procent in september. De aanhoudende coronamaatregelen lijken de consument niet extra af te schrikken, maar een stormloop op de winkels is niet te verwachten. De al hoge spaarneiging van de gezinnen nam in september nog toe.

Voor de Belgische economie is het herstellende vertrouwen een must. Het geld moet rollen, of het herstel heeft weinig kans op slagen. De private consumptie zal in vergelijking met het tweede kwartaal stevig opveren, alleen al omdat alle winkels weer open zijn, en ook omdat er een inhaalvraag mag worden verwacht. Bovendien is de koopkracht van de gezinnen bijna ongeschonden door de crisis gekomen, vooral dankzij de beschermende maatregelen van de overheid, zoals het toekennen van tijdelijke werkloosheid. De prijs van dat beleid, betaald met een oplopende overheidsschuld, is een zorg voor morgen. De consument zal echter nog lang niet zijn oude zelf worden. De vrees voor besmetting, de mondmaskerplicht en andere maatregelen om de verspreiding van het virus in te dijken, en het verhoogde spaargedrag blijven wegen op de consumptie.

Moeilijke maanden

Achter de duurzaamheid van het consumentenvertrouwen blijft dus een groot vraagteken staan. Een volwassen tweede besmettingsgolf, met een verhoogde stijging van het aantal ziekenhuisopnames en doden, zou de consument opnieuw doen verkrampen. Economen hameren erop dat niet zozeer de beperkende maatregelen de economie afremmen, maar dat vooral de schrik voor het virus de economie kan lamleggen. Het is ook afwachten hoe de consument zal reageren als zich toch een golf van faillissementen en werkloosheid op gang zou trekken. Veel bedrijven genieten nu nog van heel wat beschermende maatregelen, maar veel bedrijven dreigen over de kop te gaan als die maatregelen uitdoven zonder dat het virus structureel – met behulp van een vaccin – onder controle is. De consument wacht nog moeilijke maanden om de moed erin te houden.