‘Chimerica trekt nog niet ten oorlog’

Donald Trump en Xi Jinping – en dus ook de wereld – zijn nog jaren tot elkaar veroordeeld. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

Wat de Frans-Duitse spil is voor Europa, is de Amerikaans-Chinese voor de wereld. Als de Verenigde Staten en China elkaar het licht in de ogen gunnen, liggen voor de mondiale economie nog mooie jaren in het verschiet. Maar als die as breekt, dreigt een destructief protectionisme en zelfs een gewapend conflict. Om maar te zeggen dat de kennismaking tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Chinese president Xi Jinping vorige week niet zonder belang was. Beide heren – en dus ook de wereld – zijn nog jaren tot elkaar veroordeeld.

Er werden zoals verwacht geen potten gebroken op de top, maar waarnemers zijn al blij als de relatie niet verder verzuurt. Met Trump in de kamer weet je natuurlijk nooit. Tijdens zijn campagne gooide hij niet met bloemetjes naar China. China zou miljoenen banen van de Verenigde Staten hebben gestolen, en het land gaf het regime in Noord-Korea de kans om kernraketten te ontwikkelen die een bereik hebben tot in San Francisco. Trump dreigde met hoge importtarieven op Chinese producten en sloot vorige week een militaire interventie niet uit om de Noord-Koreaanse dreiging af te wenden. De kruisraketten die hij tijdens het bezoek van Xi afvuurde op een Syrische luchtmachtbasis waren daarom ook een signaal voor het regime in Noord-Korea. Een gevaarlijke escalatie behoort dus altijd tot de mogelijkheden. De geschiedenis leert dat de betrekkingen tussen grootmachten en opkomende grootmachten vaak gespannen zijn – denk aan de opkomst van Duitsland in aanloop naar de Eerste Wereldoorlog. Dat die landen economisch en financieel van elkaar afhangen en dus veel te te verliezen hebben bij een conflict, is geen garantie op vrede.

“Ik verwacht geen harde confrontatie”, zegt de Britse historicus Niall Ferguson. Het is wellicht geen toeval dat de oorlogszuchtige Steve Bannon kort voor de topontmoeting uit de Amerikaanse Nationale Veiligheidsraad is gezet. Ferguson gelooft dat het verhaal van de 21ste eeuw ‘Chimerica’ zal heten, met de relatie tussen China en de Verenigde Staten als rode draad. China heeft de Amerikaanse consument nodig om zijn economische groei op peil te houden en de sociale vrede te bewaren om de Communistische Partij aan de macht te houden. De Verenigde Staten hebben de import van goedkope producten en kapitaal uit China nodig om de koopkracht van een brede bevolkingsgroep te beschermen, waarvan de lonen de voorbije decennia niet noemenswaardig zijn gestegen.

Verwacht daarom geen handelsoorlog en hoge importheffingen op Chinese producten. Trump zal moeten nuanceren dat het Amerikaanse handelstekort van 300 miljard dollar met China niet gelijkstaat met een diefstal van welvaart en banen. Maar hij zal ook geen bocht van 180 graden maken. De America First-agenda gaat niet in de koelkast, maar voor de handelspartners is het nog lang niet duidelijk welke dosis protectionisme Trump in zijn beleid zal mengen. Tegenover China – en tegenover Europa – zullen de Verenigde Staten harder aandringen op een gelijk speelveld. Zo schermt China zijn eigen markt nog te veel af voor buitenlandse concurrentie, behalve als die ondernemingen hun technologie cadeau geven aan de Chinese bedrijven. Intussen stoomt China sterke spelers als Baidu, Alibaba en Tencent klaar om de wereldmarkten te veroveren. “China weet dat Trump gelijk heeft”, zegt Niall Ferguson. “China was veruit de grootste begunstigde van de mondiale vrijhandelsovereenkomst. Het is duidelijk dat globalisering te ver is doorgeschoten. We kunnen perfect een tandje terugschakelen. Dat is het einde van de wereld niet.”

Ook Xi heeft er geen belang bij de zaak op de spits te drijven. Een handelsconflict past niet in de Chinese ambitie om de economische groei op minstens 6,5 procent te houden. De Communistische Partij slaagt voorlopig in haar opzet, maar betaalt daar een hoge prijs voor. De Chinese schuldgraad is opgelopen tot 250 procent van het bruto binnenlands product (bbp), maar nog meer schulden zijn voorlopig het gemakkelijkste recept om de Chinese economie op het gewenste toerental te houden. Dat geld vloeit vooral naar de oude economie en de staatsbedrijven, die de wereldmarkten overspoelen met hun overcapaciteit. Een extra dollar aan schulden genereert nog amper 20 cent aan bbp, maar waarnemers denken dat China dat bordje nog enkele jaren draaiend kan houden. Xi heeft de rest van de wereld dus nodig als opstapje voor een duurzamer groeimodel. Hopelijk slaagt hij daarin voordat het geduld van Trump op is.