Britse bedrijfsleider in België: ‘Weg met het compromis à la Belge, waar is de visie?’

Als Brit die al sinds 1995 in België vertoeft, en in dit land al meer dan tien jaar een bedrijf leidt, volg ik de verschillende regeringsonderhandelingen met fascinatie.

De Vlaamse onderhandelingen boden de laatste dagen geen fraai beeld: gespin is ieders deel, au fond draait het om “deuren op een kier zetten” en vooral “geen postjes bedingen”. En dan hebben we het slechts over de onderhandelingen op één enkel niveau. De oefening herhaalt zich in de nabije toekomst ongetwijfeld ook nog eens op het federale vlak.

Dit is jammer. Voor het eerst sinds 2008 zijn er aanwijzingen dat de ergste economische crisis sinds 1929 op zijn einde begint te lopen. Het is op momenten als deze dat een land het meest kwetsbaar is. Embryonale tekenen van economische groei vragen om “vruchtbare” grond en een verstandige aanpak. Net nu talmt men om het broze economische herstel aan te wakkeren met beleidsdaden van daadkrachtige en verantwoordelijke politici.

Ik kan mij niet van de gedachte ontdoen dat het er in de politiek in België vooral om draait wie met wie onderhandelt, en welke beloftes, idealen en waarden politieke actors zullen moeten opgeven in ruil voor een zitje aan de tafel. Ik begrijp dat deze praktijk inherent is aan het Belgische meerpartijensysteem, waarbij een proportionele zetelverdeling wordt gehanteerd, daar waar we in Groot-Brittannië een meerderheidssysteem kennen.

Ik vraag me af of Belgische politici de bal hierdoor niet fundamenteel misslaan. Als een politieke partij überhaupt iets wil realiseren, moet ze boven alles een inspirerende ambitie voorop stellen waar ook politieke partijen met meningsverschillen zich achter kunnen scharen, in plaats van deals te sluiten over welke politieke idealen en breekpunten ze uiteindelijk moeten laten vallen en voor wat. Immers, waarom zouden investeerders kiezen voor een Belgisch bedrijf en niet voor een bedrijf in pakweg de UK of Ierland?

Deze vraag stelt zich op een moment dat steeds meer internationale ondernemingen hun beslissingscentra uit België weghalen en dat België in de top drie van EU-landen met de hoogste loonkosten staat, mét een bijzonder rigide arbeidswetgeving.

Waar is dus, na vijf jaar crisis, de visie op de toekomst? De partij met de meeste stemmen kan hier immers amper een ‘winnaar’ genoemd worden, als 64% van de kiezers op een andere partij stemt. Omdat dit in België niet nieuw is, zeggen de meeste van mijn gesprekspartners dat dit ‘normaal’ is. Maar waar kom je met ‘normaal’ wanneer je écht iets wil bereiken?

Ik werk dagelijks samen met raden van bestuur van zowel grote multinationals als kleine familiebedrijven. Over de jaren heen heb ik geleerd dat je een raad van bestuur niet moet laten focussen op waar ze hun mensen naartoe willen gidsen. Een onderneming zonder visie slijt zijn dagen door managers voortdurend kostenposten te laten ‘wegsnijden’. Ze weten exact waar ze zijn, maar vraag hen niet waar ze naartoe gaan. Een groot deel van hun tijd gaat naar geruzie over wie gelijk heeft, en het vormen van tijdelijke allianties om hun gelijk te halen en te overleven.

Visionaire bedrijven daarentegen vinden zichzelf opnieuw uit. Ze beseffen dat hun teams moeten weten welke richting ze uitgaan, en vooral waarom. Ze voelen aan wat hun missie en hun doel zijn.

Patrick Thomas, CEO van de grote multinational Bayer Materialscience, schreef in het voorwoord van een van mijn boeken: “Leiderschap draait erom mensen ergens anders naartoe te leiden dan waar ze nu heen gaan.” De vraag voor mij is nu: waar gaat België naartoe? En wie, onder al haar politici, is in staat een krachtige visie voor de toekomst te formuleren? Wie kan België ergens anders naartoe leiden dan waar het nu heen gaat?

In 1961 zei Kennedy: “Ik geloof dat deze natie zich ertoe moet verbinden om, voor het einde van het decennium, een man op de maan te laten landen en hem veilig op aarde te laten terugkeren.” Met deze woorden stelde hij – los van de haalbaarheid van het project – de Verenigde Staten voor de krachtigste visie uit hun geschiedenis. Die ambitie was voor de VS het startpunt van dertig jaar economische groei en globale technologische dominantie, waarvan het succes van Silicon Valley nu een orgelpunt is. Maar we moeten ons herinneren dat Kennedy in dezelfde speech ook zei: “Als we maar halfweg gaan, of onze ambities bijstellen bij moeilijkheden, kunnen we beter niet gaan.”

Wanneer een bedrijf een krachtige visie voor de toekomst heeft waar mensen zich achter kunnen scharen, vervagen meningsverschillen, omdat men focust op het vinden van manieren om die visie te realiseren. Hetzelfde geldt voor een land. Als inwoner, ondernemer en belastingbetaler, roep ik onze politici in België op om een keuze maken. Uiteindelijk stellen politici enkel de agenda op, en veranderen ze een paar regels. Maar het is de bevolking, de ondernemingen en de werknemers die het moeten waarmaken. Inspireer ons dus, maak werk van het herstel en neem de vlucht vooruit!

Harley Lovegrove (Londen, °1957) is een Brit die sinds 1995 in België woont. Hij staat aan het hoofd van The Bayard Partnership. Hij publiceerde verschillende boeken, zoals “Maak het Verschil”, “Inspireer en leid” en “Transition”. Daarnaast geeft hij ook les in change management, leiderschap en interim-management aan verschillende vooraanstaande hogescholen en bedrijven in Europa.