‘Artificiële intelligentie en de CFO kunnen een kompas zijn in onzekere tijden’

‘CFO’s die nog altijd vertrouwen op Excel om hun liquiditeitspositie te bepalen en te voorspellen, vissen helaas achter het net. De rol van de financieel directeur in de covid-19-crisis is enerzijds stabiliseren op de kortere termijn en anderzijds het bedrijf klaarmaken voor herstel op de langere termijn. Artificiële intelligentie helpt de CFO daarmee.’ Dat zegt Kristof Stouthuysen, hoogleraar management accounting aan Vlerick Business School en KU Leuven.

Het coronavirus zorgt voor een ongekende menselijke en economische crisis. In eerste instantie vervullen de medische en de zorgsector een heldenrol. Met expertise, inzet, creativiteit en flexibiliteit nemen elke dag duizenden zorgverstrekkers en wetenschappers de handschoen op.

Wat ook opvalt, is hoe de medische wetenschap meer en meer toepassingen van artificiële intelligentie inzet in de strijd tegen het virus. Zo werken in universitaire ziekenhuizen artsen, wiskundigen en ingenieurs samen om met deep learning-algoritmes patronen te herkennen in aangetaste longen. Dat helpt besmettingen beter te detecteren en bereidt ons voor op een volgende epidemie. Het Gentse Robovision en het Leuvense Icometrix helpen radiologen en longartsen bij de ontwikkeling van een algoritme dat hen informeert over het percentage aangetast longweefsel. Op die manier kan artificiële intelligentie overbelaste ziekenhuizen helpen bij triage.

In de race naar een vaccin speelt artificiële intelligentie evenzeer een sleutelrol. Met de technologie kunnen wetenschappers een beter inzicht krijgen in virale eiwitstructuren. Dat helpt hen bij de samenstelling en de ontwikkeling van een vaccin. Artificiële intelligentie helpt onderzoekers ook bij de onmiddellijke screening van tienduizenden wetenschappelijke publicaties en medische databases op zoek naar relevante inzichten en oplossingen.

Competitief voordeel

Ook vele bedrijven ondernemen acties om hun werknemers, klanten, leveranciers en financiële resultaten te beschermen. De CFO speelt daarin een belangrijke rol. Twee taken staan centraal. Aan de ene kant navigeert de financieel directeur de organisatie als een schip door woelige wateren en onderneemt hij of zij acties zodat het schip niet kapseist. Aan de andere kant, en zodra de stormkracht afneemt, is de CFO het best bezig met het uitstippelen van de verdere koers zodat het schip na de storm weer snelheid maakt. Uit voorgaande crisissen blijkt dat CFO’s die een balans kunnen vinden tussen die twee uitdagingen, beter in staat zijn hun organisatie door moeilijke tijden te loodsen en voor te bereiden op een spoedig herstel. Meer dan ooit kan artificiële intelligentie de financieel directeur ondersteunen.

Nu sommige bedrijven in één kwartaal meer dan 75 percent van hun omzet dreigen te verliezen, is het vrijwaren van voldoende liquiditeit van cruciaal belang om te overleven. Snel en accuraat moeten CFO’s de kaspositie van hun bedrijf kunnen bepalen en voorspellen hoe die evolueert op basis van verschillende scenario’s. Zulke voorspellingsmodellen kunnen gauw complex worden, houden rekening met verschillende bedrijfsspecifieke en macro-economische parameters en stoelen vaak op bepaalde veronderstellingen en kansberekening. Wat is de kans dat bepaalde klanten of leveranciers betalingsproblemen zullen hebben? Welke regio’s zullen eerder herstellen van het virus? Welke van onze producten of diensten kunnen we digitaal aanbieden en hoe zullen onze klanten daarop reageren? Zijn bepaalde industrieën meer of minder crisisgevoelig dan andere? Hoelang blijven de lockdownmaatregelen van toepassing? Inzicht in die scenario’s is noodzakelijk en laat toe aan kostenbeheersing te doen en de financieringsbehoeften en -mogelijkheden snel in kaart te brengen.

Financieel directeurs die een beroep doen op toepassingen van artificiële intelligentie voor die simulaties hebben een competitief voordeel. Een belangrijke vorm van artificiële intelligentie is machine learning. Dat houdt in dat de computer op basis van data leert en voorspellingen doet. Die voorspellingsmodellen kunnen worden geautomatiseerd. Je kunt er real time informatie mee verzamelen en opvolgen, hebben geen beperking als het aankomt op inlezen van grote volumes en verschillende types van data (cijfers, tekst, beelden, audio,…), en we kunnen ze ook inzetten om in ongekende situaties patronen te herkennen die verdere interpretatie toelaten. Het is een krachtige en onmisbare tool voor de CFO om de organisatie aan te sturen tijdens deze crisis. CFO’s die nog altijd vertrouwen op Excel om hun liquiditeitspositie te bepalen en te voorspellen, vissen helaas achter het net.

Doorgedreven digitalisering en automatisering

Ook in de voorbereiding van de organisatie voor het post-coronatijdperk speelt artificiële intelligentie een belangrijke rol. Dat deze crisis het aankoopgedrag van vele klanten zal veranderen, leidt geen twijfel. Artificiële intelligentie kan de CFO helpen beter te voorspellen wat een verschuiving naar meer e-commerce zou betekenen voor de opbrengsten, de productmix, de kosten en noodzakelijke investeringen. Via detectiealgoritmes kan de financieel directeur de markt ook afspeuren naar interessante kennisbedrijven die wegens liquiditeitsproblemen een mogelijk overnamedoel vormen. En ook in prestatie- en risicomanagement treedt artificiële intelligentie de CFO bij. Denk bijvoorbeeld aan de relaties met leveranciers die traditioneel worden beoordeeld op basis van marge en efficiëntie. Na deze crisis zullen ongetwijfeld ook de ligging, de strategische afhankelijkheid en de weerbaarheid belangrijke prestatie-indicatoren vormen. Met machine learning-technieken kan de CFO veel makkelijker financiële en niet-financiële prestatiedata verzamelen en bewerken, in een voorspellend model steken, visualiseren en opvolgen.

De covid-19-crisis leidt tot inzicht. Hoewel het ooit anders was, denk ik dat weinig CFO’s nog twijfelen aan het nut van een verdere digitalisering van de financiële afdeling met een doorgedreven automatisering van het betalings- en orderverkeer, het inzetten van bots voor standaardadvies en rapportering, en de ontwikkeling van door artificiële intelligentie gestuurde voorspellingsmodellen. Dat vergt een strategische visie op de organisatie van de financiële afdeling en langetermijninvesteringen in de juiste mensen, opleiding en infrastructuur. Financieel directeurs die nu pas tot dat inzicht komen, zullen het moeten houden op brandjes blussen. Zoals J.F. Kennedy in 1962 al zei: je moet het dak repareren als de zon schijnt.

Kristof Stouthuysen is hoogleraar management accounting aan Vlerick Business School en KU Leuven. Aan Vlerick Business School leidt hij het Centre for Financial Leadership and Digital Transformation. Sinds enkele jaren richt hij zich op het gebruik van artificiële intelligentie door de CFO en in financiële functies.