‘Amerikaanse Republikeinen lijken niet zonder recessie te kunnen’

Dat een president actief een recessie kan aandrijven of juist voorkomen, mag niet worden overschat. Dat zegt Joachim Fels, hoofdeconoom van vermogensbeheerdeer PIMCO.

Dat de Amerikaanse aandelenmarkten het vroeger steevast beter deden onder een Democratische president dan onder een Republikein, is geen nieuws. Ik keek vroeger zelf ook meewarig naar de statistieken die dat moeten aantonen. Vandaag bied ik officieel mijn excuses aan, want ik neem het ‘aandelen geven de voorkeur aan de Democraten’ wel degelijk serieus.

Zien Democratische recessies er anders uit dan Republikeinse recessies? De vraag werd me onlangs gesteld. Voor een antwoord stortte ik me op statistieken van het National Bureau of Economic Research. Wat bleek? Bij negen van de laatste tien recessies stond er een Republikeinse president aan het roer. De enige uitzondering was die onder Democraat Jimmy Carter, maar die duurde slechts 6 maanden. En de Grote Recessie dan? Die barstte uit onder George W. Bush. Toen Obama een jaar later naar het Witte Huis verkaste, was het land reeds in een diepe crisis gedompeld.

Sterker nog: de Republikeinen lijken niet zonder recessie te kunnen. Alle zes Republikeinse presidenten sinds de Tweede Wereldoorlog hebben de leiding gehad over één of meer recessies. Ike Eisenhower – Trumps grote idool – heeft er zelfs drie doorstaan.

Hoe kan het toch dat Republikeinen en recessies onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn? Een Democraat zegt misschien dat het ligt aan de economische incompetentie van de Republikeinen, dat ze geen oog hebben voor het wel en wee van Jan met de pet. Op hun beurt beweren de Republikeinen dat hun presidenten worden opgezadeld met de economische puinhopen die hun Democratische voorgangers achterlaten.

Economen vermoeden echter dat de Republikeinen ‘The Political Business Cycle’ theorie van Yale-econoom Bill Nordhaus beter hebben begrepen. Deze theorie houdt in dat kersverse presidenten aan het begin van hun eerste ambtstermijn expres een recessie aanwakkeren. Vervolgens kunnen ze bij de volgende verkiezingen beloond worden voor een herstellende economie en werkgelegenheid. Naar mijn mening hebben Eisenhouwer, Nixon, Reagan en George W. Bush die theorie goed in de praktijk gebracht.

Dat een president actief een recessie kan aandrijven of juist voorkomen, mag ook niet worden overschat. Enkele Republikeinse presidenten werden meegezogen in oorlogen en oliecrises. Daarnaast speelde de Fed een belangrijke rol als recession maker of breaker. En het mag ook gezegd dat sommige Republikeinse presidenten inderdaad een economie hebben geërfd die oververhit was geraakt.

Wat zegt dit over de kansen op een recessie onder Trump? Van een torenhoge inflatie en een uit de hand gelopen begrotingstekort is nu geen sprake. Ook de financiële sector gaat niet meer gebukt onder een enorme schuldenberg. Het risico dat er op korte termijn een recessie uitbreekt, is dus te verwaarlozen. Toch zijn er twee mogelijke wegen die richting crisis leiden.

Ten eerste kan de nieuwe regering haar protectionistische hand overspelen en een handelsoorlog met bijvoorbeeld China en Mexico beginnen. Dan zal de Amerikaanse economie hard geraakt worden door financiële verkrapping. Dit risico is vooral aanwezig aan het begin van Trumps ambtstermijn. Het is nu eenmaal gemakkelijker om handelsbarrières op te werpen dan aan het begrotingsbeleid te morrelen. Want voor het oprekken van het begrotingsbeleid heeft Trump goedkeuring nodig van het Congres.

Het tweede scenario kan zich voordoen als Trump zijn plannen voor een belastingverlaging en enorme infrastructuuruitgaven uitvoert. De Amerikaanse economie zit nu al dicht tegen volledige werkgelegenheid. Tegen 2018-2019 kan ze door Trumps beleid in een zodanige hoge versnelling geraken dat er een enorme loon- en inflatiedruk ontstaat. En als een nieuwe voorzitter van de Fed daarop reageert door in een hoog tempo de rente te verhogen, kan het zomaar dat Trumps eerste ambtstermijn eindigt in een recessie.