‘Alarmbellen rinkelen bij systeembanken’

De markt denkt dat de Fed eerder vroeg dan laat rechtsomkeer zal moeten maken om de economie te hulp te snellen. Dat zegt Trends-hoofdredacteur Daan Killemaes.

Zeven keer heeft de Amerikaanse centrale bank (de Fed) de beleidsrente verhoogd, maar de financiële markten geven amper een krimp. De Europese Centrale Bank zet straks een punt achter haar programma van geldverruiming en aan de einder, in 2019, doemt een eerste renteverhoging op, maar de beurzen verteren de koerswijziging vlot. De Chinese centrale bank onderneemt een nieuwe poging om de kredietverlening in te tomen, maar niemand ligt er wakker van.

Zou de financiële hemel ons niet op het hoofd vallen als de centrale banken de voet van het gaspedaal halen? Die vrees is voorlopig ongegrond, met dank aan de sterke wereldeconomie, die de bedrijfswinsten een zetje geeft en de kredietrisico’s onder de knoet houdt. So far, so good.

Toch brandt een gevaarlijk knipperlicht op het dashboard. Internationale grootbanken die geboekt staan als systemisch belangrijk, zien hun aandelenkoersen onder druk staan. Het gaat om 39 instellingen, waaronder Deutsche Bank, ING, BNP Paribas en Bank of China. Van zestien is de beurskoers de voorbije maanden met meer dan 20 procent gedaald.

Als de markt dus problemen detecteert bij banken die van cruciaal belang zijn voor het financiële systeem, dan is er misschien – of zelfs wellicht – iets aan de hand met dat systeem. Onderhuids neemt de stress toe. De Fed maakt toch brokken.

Vooral de grootbanken die zich relatief veel in dollar financieren, voelen het krappere geldbeleid van Fed. Kortetermijnleningen in dollar zijn duur geworden, terwijl de langetermijnrente die banken van hun klanten krijgen niet in dezelfde mate gestegen is. De rentemarge, die belangrijke bron van inkomsten van de banken, blijft dus onder druk staan. Dat zal er niet op verbeteren als de Fed de beleidsrente nog verhoogt zonder dat de langetermijnrente volgt.

Obligatiebeleggers verraden via een haperende langetermijnrente dat ze weinig vertrouwen hebben in de groeiperspectieven en dat de Fed overdrijft met zijn krappere beleid. Kortom, de markt denkt dat de Fed veeleer vroeg dan laat rechtsomkeer zal moeten maken om de economie te hulp te snellen.

Alarmsignaal

De vlakke rentecurve is niet alleen een gesel voor de banken, ze is doorgaans ook een alarmsignaal voor de economie. Als die trend doorzet, en de kortetermijnrente tot boven de langetermijnrente stijgt, dan is dat een notoir en betrouwbaar recessiesignaal voor de Amerikaanse economie. Zo ver zijn we nog lang niet, maar we houden de vlakke rentecurve beter scherp in de gaten. Voor de banken zou een recessie een nieuwe kopzorg zijn, want de kredietverliezen (die nu minimaal zijn) zouden scherp stijgen en een bres slaan in hun winstgevendheid.

Niet alleen de systeembanken hebben last van Fed-stress, ook op de ontluikende markten rommelt het. Kwetsbare landen als Turkije en Argentinië moesten al afrekenen met een muntcrisis. India maakte zijn beklag over het beleid van de Fed, maar het is boontje dat om zijn loontje komt. Veel bedrijven uit de groeilanden hebben fors geleend in dollar, waaraan bij een hogere rente en een duurdere dollar een stevig prijskaartje kleeft.

Renteverhoging

De Fed neemt akte van de overzeese turbulentie, maar zet door, toch zolang de Amerikaanse economie niet besmet wordt. Dit jaar volgen wellicht nog twee renteverhogingen, volgend jaar mogelijk drie, zodat de beleidsrente tot boven 3 procent klimt, gekoppeld aan een langzame inkrimping van het balanstotaal. Als alles volgens plan verloopt, zal het Amerikaanse geldbeleid in 2020 zelfs licht restrictief zijn om een oververhitting van de economie te voorkomen.

Maar zelfs als de Fed erin slaagt de inflatie in toom te houden, dan betekent dat niet dat de conjunctuurcyclus intact blijft. Vergeet niet dat de vorige cycli niet op een klassieke manier aan hun einde kwamen, maar genekt werden door een financiële crisis. Gezien de hoge mondiale schuldenlast, die hoger is dan in 2007, blijft een krapper geldbeleid een hachelijke onderneming. Het is bang afwachten hoeveel renteverhogingen de markten aankunnen zonder een stressfactuur op te lopen. De Fed zal straks ook bij de achtste renteverhoging de vingers kruisen.