De overheid en de financiële sector zijn wederzijds sterk afhankelijk van elkaar. “En die afhankelijkheid is, zeker in België, de voorbije jaren alleen maar groter geworden”, zegt Kasper Peters van Deloitte. Hij maakte exclusief voor Trends een analyse van waar het naartoe gaat met de banksector, in Europa én in België (lees hier meer daarover). De onlosmakelijke band is volgens hem zichtbaar op vijf vlakken.
1. De overheid is aandeelhouder
De Belgische overheden houden participaties ter waarde van ruim meer dan 18 miljard euro aan in de financiële sector. Het gaat onder meer om belangen in Ageas, Belfius, BNP Paribas, Euroclear, Euronext, Dexia en Ethias. Het dividendrendement op een aantal van die participaties is aanzienlijk. Op die manier dragen de banken bij tot de inkomsten van de staat en het onder controle houden van het begrotingstekort.
2. De financiële sector financiert de staatsschuld
De Belgische banken en verzekeraars hebben naar schatting meer dan 200 miljard euro aan Belgisch overheidspapier in portefeuille. Dat maakt hen tot cruciale financiers van de staatsschuld. Omgekeerd heeft de kredietwaardigheid van België daardoor een rechtstreekse impact op hun financiële performantie en balanswaarde.
3. De overheid draagt het risico op falen
Ondanks de regels rond bankafwikkeling en het bestaan van een Europees resolutiemechanisme draagt de nationale overheid de facto nog altijd het grootste deel van het risico op falen van de financiële sector. Dat is ook de motivering voor de extra taksen en belastingen die ze de sector oplegt. België heft voor zijn nationaal depositogarantiefonds een relatief hoge bijdrage die rechtstreeks naar de begroting vloeit, en niet naar een afgescheiden fonds zoals in de meeste landen.
4. De overheid is regelgever en toezichthouder
De internationale en Belgische overheden bepalen de spelregels voor de financiële sector, bijvoorbeeld voor de consumentenbescherming of woningkredieten. Daarnaast leggen de ECB en de NBB de kapitaal- en liquiditeitsvereisten van de banken vast, beoordelen ze de geschiktheid van bestuurders, enzovoort. Men kan de vraag stellen of dat aanleiding kan geven tot belangenconflicten in de gevallen waar de overheid zelf ook de al dan niet volledige aandeelhouder is.
5. De financiële sector is een actief instrument in de uitvoering van het overheidsbeleid
De overheid heeft een divers pakket aan taken toevertrouwd aan de financiële sector met het oog op de uitvoering van haar beleid. Zo zijn banken verantwoordelijk voor het uitvoeren van onderzoeken naar hun klanten en de monitoring van financiële transacties in het kader van de strijd tegen witwaspraktijken en terrorismefinanciering. Daarnaast moeten ze toezien op specifieke rapporteringsverplichtingen van klanten, bijvoorbeeld inzake fiscaliteit en duurzaamheid.