Collega Marc De Vos schreef enkele weken geleden op de nieuwssite van de VRT een opiniestuk over maaltijd- en andere cheques, en stelt voor ze af te schaffen en te vervangen door een algemene belastingverlaging. Een van de lezers, die zichzelf Franky noemt, reageert als volgt: “Goh, mochten al die professoren met hun commentaren/blogs vanuit hun (door de belastingbetaler gefinancierde) ivoren torens wat meer “realiteitszin” hebben, ik zou hun mening wat meer respecteren.”
Ik voel me aangesproken. Ik ben ook professor. Wat moet ik mij voorstellen bij een door de belastingbetaler betaalde ivoren toren? Ik ken Franky niet, ik wil hem zeker niet persoonlijk aanvallen, en ik zal een fictief personage Freddy noemen.
Laten we eens onze levens vergelijken. Freddy is ploegbaas bij laten we zeggen Umicore. Hij verdient zijn geld bij een bedrijf waar de wegeninfrastructuur, de opleiding van de ingenieurs, de juridische bescherming van de patenten, de spoorwegen, de brandweer enzovoort betaald worden door de belastingbetaler. Freddy leeft niet in een ivoren toren. Hij moet zijn koffie ‘s morgens zelf zetten, staat in de file, het is soms te koud, soms te warm op zijn werk, ‘s avonds kijkt hij naar tv.
Ikzelf leef in een ivoren toren. ‘s Morgens zorgen een tiental huishoudelijke hulpjes dat mijn koffie klaarstaat, een hulpje reikt mij mijn jas aan, de voordeur wordt voor mij geopend, en dan dragen de engelen mij over alle files heen naar mijn werk, gevestigd in een ivoren toren. Op mijn werk is het superluxueus, altijd even warm en koud, alle computers werken er feilloos en mijn collega’s zijn stuk voor stuk vriendelijk en competent, iedereen leest er de ganse dag de krant, en ook de opiniestukken van Marc De Vos, en kijkt af en toe naar een leuke dvd met John Cleese. Sommigen schrijven wereldvreemde columns. In de vooravond komen de engelen mij dan opnieuw begeleiden om filevrij thuis te komen, waar op de meest mysterieuze wijze overheerlijke spijzen en dranken op mij en mijn echtgenote wachten, en uiteraard heb ik geen flauw benul wat een kilo aardappelen kost. ‘s Avonds kijk ik niet naar een ontspannend televisieprogramma, want bij F.C. de Kampioenen loop ik het risico iets te leren over de echte wereld. En mocht ik het niet van de eerste keer hebben geleerd, dan wel bij de zesde herhaling. Ik kijk dus naar een Frans programma over de invloed van Picasso op de moderne schilderkunst. Gevolg: omdat werken bij Umicore, in de file staan en kijken naar een ontspannend televisieprogramma de ‘echte’ wereld is, weet Freddy uiteraard wel hoe dienstencheques hervormd moeten worden.
Ik heb mij altijd al afgevraagd als over een ander wordt gezegd dat hij niet in het echte leven staat, wat dat echte leven dan wel is? Wanneer leef je in de echte wereld? Als je op Wall Street werkt en superbonussen verdient? Als je leerkracht bent en al dertig jaar biologie onderwijst aan vierdejaars? Als je de gevolgen moet opvangen van incontinente bejaarden? Als je de rechterhand bent van Paul Jambers? Als je meestergast bent bij Umicore? Als je hoogleraar bent en columns schrijft? Wie van die voorbeelden werkt in een ivoren toren? Ik denk allemaal. Elke organisatie werkt vervreemdend tegenover een sterk gediversifieerde complexe maatschappij. Ik denk dat je ivorentorengehalte afhangt van hoe je op je werk verder kijkt dan je neus lang is, en wat je doet buiten de werkuren.
Wat ik persoonlijk denk over maaltijdcheques en dergelijke? De gretigheid waarmee iedereen er gebruik van maakt, wijst erop dat ons systeem faalt. Nog niet zozeer het fiscale systeem, maar vooral ons tewerkstellingssysteem. Zoals Napster de muziekindustrie heeft getoond wat de toekomst ging worden, tonen de dienstencheques dat we ons moeten organiseren zodat elk individu een ander in dienst kan nemen, vol respect, niet in het zwart, met voldoende sociale bescherming. Tenzij dat we willen dat er echt geen economische toekomst meer is voor laag- (of ‘anders’-)geschoolden. Maar dat zal wel weer een typische uitspraak zijn vanuit mijn ivoren toren, waar het door al dat ivoor overigens vaak bitter koud is.
De auteur is partner-hoogleraar management aan de Vlerick Leuven Gent Management School.
Marc Buelens
Wie werkt in een ivoren toren? Ik denk iedereen. Elke organisatie werkt vervreemdend tegenover een sterk gediversifieerde complexe maatschappij.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier