Maak u op voor nog 100 jaar kernenergie

Terwijl België voorlopig vasthoudt aan een uitdoofscenario voor de kerncentrales, ligt in Frankrijk een lijvig rapport op de regeringstafel dat pleit voor het behoud van kernenergie. Centrales kunnen langer dan veertig jaar meegaan, heet het.

Parijs (Frankrijk).

De Franse elektriciteitsreus Electricité de France (EDF) mag zich wellicht opmaken voor nog eens honderd jaar kernenergie. Dat valt ten minste te concluderen, zoals ook de krant Le Monde deed, uit een lijvig rapport dat nu in Franse regeringskringen circuleert.

Een van de auteurs van het rapport is de Franse volksvertegenwoordiger Christian Bataille, al een leven lang een expert als het om energiepolitiek gaat. “Het thema boeit me sinds het begin van mijn parlementaire carrière,” zegt Bataille. Le député du Nord, zoals hij zichzelf graag noemt, is afkomstig uit de Cambraisis, in het departement Nord-Pas de Calais. Maar sinds jaar en dag brengt hij zijn weken door in Parijs, waar het parlementaire werk wacht in de Assemblée Générale.

In november 2002 bedacht de Assembleé hem en zijn collega- député Claude Birraux (Hautes Alpes), met een stevige opdracht. Bataille en Birraux werd verzocht om zich even te buigen over de toekomst en de levensverwachtingen van de Franse kerncentrales. Hun 350 bladzijden tellende rapport – op basis van 180 interviews met specialisten van over de hele wereld – zal in de herfst ongetwijfeld levendige debatten uitlokken in het Franse parlement. Eén zaak staat nu al vast: de heren hebben hun huiswerk grondig gemaakt. De conclusie kent u al.

België wil afbouwen

Het is een groot verschil met de gang van zaken in België, waar ze in juli 1999 geen grondige studie of parlementair debat nodig achtten om te beslissen de kerncentrales met veertig jaar dienst uit te doven. Doel I is in 2015 als eerste aan de beurt (zie kader: Is Doel voldoende veilig?). Toch kan om het even welke regering die maatregel in de toekomst bij eenvoudig Koninklijk Besluit ongedaan maken, mocht de nood aan kernenergie op dat moment hoog zijn.

Na Litouwen zijn Frankrijk en België de nummers twee en drie van de wereld als het om nucleaire elektriciteitsproductie gaat. Frankrijk telt 58 nucleaire reactoren, die netjes over het hele land liggen verspreid en instaan voor 80 % van alle elektriciteit. België heeft er zeven (vier in Doel, drie in Tihange), goed voor een productiecapaciteit van 5713 megawatt (2776 megawatt in Doel, 2937 megawatt in Tihange) of bijna 60 % van alle capaciteit. Als Doel I, zoals gepland door de regering- Verhofstadt, in 2015 de boeken sluit, zal de centrale aan de oevers van de Schelde veertig jaar dienst hebben gedaan. Maar of de centrale na veertig jaar verouderd is en niet meer deugt voor gebruik, is een andere vraag.

Christian Bataille komt in zijn rapport tot heel andere conclusies dan de Belgen. De Franse nucleaire centrales, die qua concept veel gelijkenis vertonen met de Belgische, kunnen volgens hem voor minstens vijftig jaar mee, vermoedelijk zelfs nog langer.

De vraag naar de duurzaamheid komt in Frankrijk niet uit de lucht vallen. In principe zouden dertien van de 58 Franse reactoren vanaf 2020 stilgelegd moeten worden, aangezien ze destijds geconcipieerd werden voor een levensduur van veertig jaar. 24 andere Franse reactoren zouden tussen 2020 en 2025 aan het theoretische einde van hun levenscyclus zitten. “Maar door de evolutie van de techniek zijn de Franse centrales veel langer bestand tegen corrosie dan de veertig jaar waarvoor ze ontworpen werden,” staat te lezen in het spraakmakende rapport van Bataille en Birraux. “Ze kunnen zeker, en op voorwaarde dat de nodige revisies en controles worden uitgevoerd, tot 2050 mee – zonder de veiligheid in het gedrang te brengen. Bovendien: als we niet voor dit scenario kiezen, dan dreigt de elektriciteitproductie vanaf 2010 wegens gebrek aan alternatieven achteruit te gaan. We moeten dus snel beslissen.”

Volgens Bataille en Birraux is de economische inzet bij een verlenging van de nucleaire optie bepaald niet klein. De investeringskosten van nucleaire centrales in de Hexagoon worden volgens plan afgeschreven over een periode van dertig jaar. Na die periode zou de prijs voor een megawatt/uur 12 euro bedragen. Een nieuwe nucleaire centrale – of een nieuw te bouwen gasgestookte centrale – zou de prijs doen oplopen tot 28 en zelfs 30 euro per megawatt/uur. Elk jaar dat men één afgeschreven nucleaire centrale verder laat draaien, dalen de productiekosten voor EDF met honderden miljoenen euro, en daar moet ook de consument zijn voordeel bij doen. Tien jaar supplementaire werking van één enkele centrale zou 1 miljard euro voordeel opleveren. EDF heeft het financiële voordeel van tien supplementaire jaren voor het hele park berekend op mogelijk 23 miljard euro. Een EDF-topman zag het zo: “Waarom zouden we 5 miljard euro moeten uitgeven om elk jaar 4000 megawatt van ons park totaal te vernieuwen?”

Kernenergie in opmars

Dat alles mag niet doen vergeten dat ook de technologie evolueert. Christian Bataille en Claude Birraux hebben het expliciet over de reactor, de motor en het hart van elke kerncentrale. Die ‘motor’ moet – in tegenstelling tot de hele centrale – wél worden vervangen. Dat vervangingsscenario moet nu bekeken worden, zodat de oudste Franse centrales vanaf 2015 een nieuw hart kunnen krijgen. De Franse centrales hebben een gemiddelde leeftijd van zeventien jaar; in België is dat 23 jaar.

Aan aanbod van nieuwe reactoren is er momenteel geen gebrek. Na studie en vergelijking pleiten de auteurs-volksvertegenwoordigers voor de EPR-reactoren van de Frans-Duitse tandem Framatome-Siemens. EPR staat voor ‘European Pressurized Water Reactor’ of watergekoelde reactoren. Die reactoren van de nieuwste generatie overtreffen hun voorgangers of de concurrentie (onder meer van de Amerikaanse huizen General Electric en Westinghouse) qua veiligheid en rendement. Het eerste prototype van de EPR zou, na een incubatieperiode van circa vijftien jaar, in de loop van 2004 van de band moeten rollen. De echte productie moet nog opgestart worden. Nu al is berekend dat de productiekost per megawatt/uur met een EPR-reactor 27,7 euro zou bedragen. Een moderne stoom- en gascentrale produceert tegen 33,9 euro per megawatt/uur en zorgt bovendien voor beduidend meer CO2-uitstoot. Bataille en Birraux dringen erop aan dat de Franse overheid het onderzoeksprogramma van Framatome financieel voldoende zou steunen. Het terugverdieneffect op termijn zou groot kunnen zijn, concludeert het rapport.

Want kernenergie heeft in de wereld bepaald niet afgedaan. Momenteel zijn er 442 centrales actief. In Azië worden aan een flink tempo nieuwe nucleaire eenheden gebouwd. 35 nieuwe centrales zijn daar in aanbouw, vooral in China, Japan, India en Zuid-Korea. Ook de Verenigde Staten en Rusland binden niet bepaald in en willen de leeftijd van hun centrales het liefst gevoelig verlengen. In Oost-Europa heeft elk land wel een nucleair plan. Altijd en overal duikt het Kyoto-protocol (de beperking van de uitstoot van broeikasgassen) als belangrijkste argument op.

In Europa heerst verdeeldheid: landen als Duitsland en België kiezen voorlopig nog voor een uitdoofscenario, terwijl Finland aan de bouw van een vijfde centrale bezig is. In Nederland is de al meer dan eens met woorden gesloten centrale van Borssele in Zeeland nog steeds operationeel. En in Zweden werd begin de jaren tachtig besloten alle kerncentrales tegen 2010 te sluiten. Voorlopig ging er één dicht, de rest blijft open. Waarop Bataille schamper: “Ter compensatie van die ene centrale voeren de Zweden nu zwaar vervuilende steenkoolelektriciteit in uit Denemarken. Die milieubewuste Zweden hadden toch beter moeten weten.”

“Als we niet voor nieuwe kerncentrales kiezen, dreigt de elektriciteitsproductie vanaf 2010 wegens gebrek aan alternatieven achteruit te gaan.”

België wil zijn 40 jaar oude installaties sluiten. Volgens de Franse expert Christian Bataille kunnen ze nochtans veel langer mee.