LIEVER EEN MIDLIFECRISIS DAN EEN BANKENCRISIS

Vertrouwen vormt de basis van het moderne financiële systeem. Momenteel heerst er wantrouwen tussen de banken. Een gevolg is dat de ontleningskosten stijgen, en dat er een liquiditeitscrisis ontstaat. Kunt u de banken nog vertrouwen? Of is de huidige crisis een noodzakelijke uitzuivering van jarenlange excessen?

Een hartaanval… Vorige week overkwam het me bijna. Veel stress die dag: een combinatie van deadlines, post-its met onbeantwoorde telefoons, nerveuze financiële markten en een belangrijke middagpresentatie die nét niet klaar geraakte. Sakkeren op de printer, vingers verbranden aan de ingebonden boekjes, nog twee mails beantwoorden terwijl de klant al wordt aangekondigd. Maximale stress. Tien keer op de liftknop drukken om de deuren gesloten te krijgen. Beneden word ik een donkere zaal binnengeduwd en daar beginnen tachtig mensen… Happy Birthday te zingen. Flits. Lachen. Flits. Even ademen. Ontroerende woorden van mijn medevennoot…

Eén raad: als u een verrassingsparty organiseert voor iemand die u een lang leven toewenst, zorg dan ten minste voor een klein lekje. Op mijn veertigste kan ik dit nog net aan. Op mijn tachtigste is zo’n schok fataal.

Hartaanval in augustus, in coma sindsdien. “Een financiële hartaanval.” Straffe taal van de voorzitter van Barclays Capital. Het overkwam volgens hem de financiële markten deze zomer. Sindsdien liggen ze in coma. “En als er de komende maand geen verbetering komt, zal de financiële patiënt sterven…”

De zomerschok is zichtbaar op de grafiek ( Stress bij de banken). De rente die de banken elkaar aanrekenen, is dramatisch opgelopen. Dat wijst op een groot wantrouwen. De gangbare verklaring is dat rommelhypotheken de boeman zijn. Maar de zogenaamde subprime was slechts de vonk. De financiële markten waren een explosief mengsel geworden van allerlei schuldgeladen constructies, speculatieve fondsen en risiconormvervaging.

Bankiers zijn vandaag erg ongerust. Sommigen voelden het onweer al maanden geleden aankomen, en waarschuwden binnenskamers voor een systeemcrisis (zie De visie van Noels, 21 juni 2007). De miljardeninjecties van de centrale banken hebben de patiënt niet uit de intensive care gehaald. Zijn toestand blijft kritiek. De complicaties komen nu aan de oppervlakte. Ooit leken afkortingen als ABS, CDO, MBS (1) een zegen in een moderne portefeuille, nu blijken ze toxische substanties te bevatten die de patiënt zieker maken.

Banken vertrouwen elkaar niet langer. Het toxische schuldpapier is immers moeilijk te onderscheiden van het zuivere. Dan liever de centrale bank als tussenschakel gebruiken. De banksector is als een kwetsbare ketting. De problemen van één schakel kunnen een andere in moeilijkheden brengen. Als de tegenpartij van jouw tegenpartij de zwakke schakel is, heb je evengoed een probleem. Het gonst vandaag van de geruchten over liquiditeitsproblemen bij andere banken. Het is zoals de dopinggeruchten in het wielerpeloton. Niemand wil zijn hand in het vuur steken voor iemand anders.

Overleeft Bretton Woods II? Over wielrennen gesproken. Veertig jaar geleden werd Eddy Merckx voor het eerst wereldkampioen. En enkele weken na mijzelf gaf een van mijn favoriete entertainers, Koen Wauters van Clouseau, zijn eerste experimenteel concert op aarde. Bretton Woods begon aan zijn doodsstrijd. Dit was het oude financiële systeem waarin munten gekoppeld waren aan elkaar en aan de goudstandaard. De VS moest het systeem opblazen door de grote onevenwichten in zijn economie en een uitzichtloze oorlog in het buitenland. Klinkt bekend, niet?

De financiële markten zijn vandaag net zoals het wielerpeloton. Zonder extra hefboom geen financiële topprestaties. In de komende maanden zal blijken wie er positief test. Centrale banken zijn voor miljarden tussengekomen, wie maakte de verliezen? Heel wat hefboomfondsen, maar ook banken en verzekeraars zullen ons de komende maanden verrassen omdat ze gepakt worden. Te veel subprime, CDO’s of andere verborgen toxische beleggingsproducten in hun beleggersbloed.

Dit is al lang geen subprimecrisis meer. Vooraanstaande bankiers, ook centrale bankiers, spreken onder elkaar van de ergste liquiditeitscrisis in minstens tien jaar, misschien zelfs vijftig jaar. Het is een stresstest voor het Nieuwe Financiële Systeem. Sommige spelers en constructies zullen de stress-test niet overleven. Dat heeft niets met pessimisme te maken. Het is een gezond zuiveringsproces.

Het is beter dat er snel duidelijkheid komt, want vandaag is iedereen verdacht. Dan kan het wantrouwen plaats-maken voor een nieuwe en gezondere start. Om de volgende veertig jaar gezond te blijven, moet het financiële systeem even afkicken. De financiële economie moet opnieuw ten dienste staan van de reële economie, en niet omgekeerd!

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

(1) Asset Backed Securities, Collateralized Debt Obligation, Mortgage Backed Security

Geert Noels