Liegen loont

Amerikaanse politici draaien hun hand niet om voor een leugentje, zo leert de verkiezingscampagne. John McCain heeft een relatie gehad met een lobbyiste, Hillary Clinton heeft lesbische trekjes en Barack Obama zweert op de koran terwijl hij trouw aan de Amerikaanse vlag weigert. Een mengeling van halve waarheden en hele leugens waar niemand het fijne van weet. Ook in eigen land geven politici de indruk dat ze de waarheid zonder verpinken geweld aandoen.

Maar zijn gemiddelde stervelingen beter? Volgens Steve Porter, Canadees forensisch psycholoog en wereldexpert in het onderzoeksdomein van leugens, liegen politici niet vaker dan u en ik. Alleen worden hun leugens breed uitgesmeerd in de media. Liegen is eigen aan de mens. We liegen gemiddeld anderhalve tot twee keer per dag. Wie goed kan liegen, blijkt bovendien over meer sociale vaardigheden te beschikken.

Jezelf verkopen

Primatologen onderzochten diverse apensoorten op hun leugenachtige vaardigheden. Resusaapjes leken daarbij bedreven in het misleiden van hun soortgenoten, mensapen konden zelfs keihard liegen om hun zin door te drukken. De mens zou echter de kroon spannen, zo menen evolutiebiologen. Volgens hen heeft het vermogen tot liegen zich steeds verder ontwikkeld omdat het loont. Hoe beter je kan liegen, hoe groter je kans op succes, redeneren zij.

Eigenlijk komt het erop neer dat je jezelf moet kunnen ‘verkopen’ door je wat positiever voor te stellen dan in werkelijkheid geldt of door de andere in een negatief daglicht te plaatsen. Maar je mag daar ook weer niet te ver in gaan. Wie ontmaskerd wordt, kan naar beneden tuimelen.

Liegen kan gedefinieerd worden als het opzettelijk geven van verkeerde informatie met als doel iemand te misleiden. Dat misleiden is niet altijd bedoeld om te kwetsen. Vaak is het omgekeerde waar. Dat je je vriend vertelt dat hij heerlijk gekookt heeft terwijl je het eigenlijk niet te eten vindt, is een leugentje om bestwil. Je kan ook iemand op het verkeerde been zetten met een opmerking die dan wel op waarheid berust, maar waarvan je weet dat de boodschap anders geïnterpreteerd zal worden. Je komt bijvoorbeeld te laat op een afspraak en vertelt meteen dat er onderweg een ongeval gebeurde. Wat je niet vertelt, is dat de file al lang was opgelost toen je de gedeukte auto’s passeerde. Je kan ook liegen om jezelf te beschermen. Toegeven dat je gekwetst bent door een opmerking van je collega kan leiden tot pestgedrag. Soms doe je dus beter alsof je neus bloedt.

Sociale schade

Liegen is grotendeels aangeleerd gedrag. Je krijgt te horen dat je tante Marie moet bedanken voor het mooie cadeau, terwijl je het gewoon stom vindt. Je ziet je moeder sympathiek doen tegen haar schoonmoeder, terwijl ze er een gloeiende hekel aan heeft.

Liegen kan echter ook ernstige sociale en emotionele schade berokkenen: je man bedriegt je al jaren met je beste vriendin. Je vennoot is ervandoor met al het geld van je bedrijf. In dergelijke gevallen worden leugens gebruikt voor direct persoonlijk gewin of om een ander te manipuleren of opzettelijk te schaden. Deze vormen van bedrog geven het liegen zijn slechte reputatie. (T)

www.LEUGENS.NL

hoofdredacteur bodytalk

Marleen.finoulst@bodytalk.be

Marleen Finoulst