Leven we in een bananenrepubliek?

De regering-Leterme II is niet meer, en de Franstalige partijen zijn eensgezind over de schuldige: de Open VLD. En inderdaad, de Vlaamse liberalen hebben zich onverantwoordelijk gedragen. Beseffen ze wel dat ze regeringsverantwoordelijkheid hebben in België, en niet in een of andere bananenrepubliek?

Dat gezegd zijnde, is het wel heel gemakkelijk om er één zwart schaap uit te pikken. Aan beide zijden van de taalgrens zie ik verantwoordelijken voor deze crisis. Terwijl Didier Reynders (MR) zei dat hij optimistisch was over de verdere onderhandelingen, sprak Olivier Maingain (FDF) zijn veto uit tegen elke deadline, en tegen de voorstellen van Jean-Luc Dehaene.

Dat was weinig meer dan beleefd de deur dichtklappen. En laten we vooral niet vergeten dat het BHV-dossier al jaren aansleept. De schuld daarvoor ligt zowel in het noorden als het zuiden.

Ik kan de politici van dit land de lectuur aanraden van Getting to yes en Getting past no, de bestsellers van William Ury en Roger Fisher, twee vooraanstaande Harvard-professoren. Daarin beschrijven ze de ideale onderhandelingsstrategie. Ik som enkele nuttige principes op.

– Eerste regel: houd de discussie sereen. “Als iemand iets weigert of in de aanval gaat, reageer dan niet onmiddellijk. Blijf het uiteindelijke doel in het oog houden”, adviseren de twee Amerikanen.
Jean-Luc Dehaene wist dat perfect. Om elk communautair opbod te vermijden, werkte hij uiterst discreet aan zijn voorstellen. Thomas Leysen, voorzitter van het VBO en van de Groep van Tien, is ook zo iemand. Hij vergeet nooit het ultieme doel: een stabiel kader creëren waarvan de Belgische economie kan profiteren. Bart De Wever (N-VA) en Olivier Maingain kunnen van hen nog wat leren. Hun verklaringen hebben de controverse alleen maar op de spits gedreven.

– Tweede regel: creëer een gunstig onderhandelingsklimaat. “Uw gesprekspartner zal ervan uitgaan dat u zijn voorstellen afwijst”, stellen Ury en Fisher. “Doe dat niet. Luister naar zijn voorstellen, laat voelen dat u zijn argumenten begrijpt.”
Met name Open VLD kan hier veel van leren. De houding van de Vlaamse liberalen vorige week heeft elke dialoog onmogelijk gemaakt. CD&V en zijn voorzitter Marianne Thyssen stellen zich veel constructiever op.

– Derde regel: “de voorstellen van de tegenpartij afwijzen versterkt ze alleen maar. Probeer integendeel de verschillende zienswijzen te verenigen. Stel vragen, probeer de argumenten van uw gesprekspartner in een ander kader te plaatsen. Formuleer oplossingen.”
Dat de Franstalige partijen de voorstellen van Dehaene een “Vlaamse eisenbundel” noemden, getuigt van slechte wil. Sommige voorstellen waren net zo goed moeilijk verteerbaar voor de Vlamingen. De methode-Van Rompuy – respectvol luisteren naar de argumenten van de tegenpartij – was een betere strategie geweest.

– Vierde regel: “Als de andere partij op een bepaald moment niet meer wil praten, probeer haar dan opnieuw in het bad te trekken. Wijs haar op haar plichten en noden, zoals de erkenning die ze kan krijgen, of het gevaar van gezichtsverlies. Maak het gemakkelijker om ‘ja’ te zeggen.”
Onnodig te zeggen dat zoiets voor politici erg moeilijk is. Elke partij wil zich profileren, wil winnen, wil haar kiezers niet voor het hoofd stoten. En toch moeten vooral de Franstalige partijen zich bezinnen. Iedereen weet dat er een akkoord moét komen; op alles ‘nee’ zeggen is geen optie. De Vlamingen hebben redenen om verbitterd te zijn, en daar had al lang rekening mee moeten gehouden worden.

– Vijfde en laatste regel: dwing de andere niet op de knieën. “Als uw tegenpartij denkt dat ze ook gelijk kan krijgen zonder te onderhandelen, toon dan aan dat ze ongelijk heeft. Machtsvertoon werkt altijd averechts. Overtuig de tegenpartij ervan dat uw doel niet zozeer de overwinning is, maar een akkoord waarmee iedereen tevreden is. Zo’n akkoord afwijzen, is wel heel erg moeilijk”, besluiten de Amerikaanse wetenschappers.

De splitsing van Brussel-Halle-Vilvoorde via een stemming door de strot van de Franstaligen rammen, zal het wantrouwen in het zuiden van het land alleen maar aanwakkeren. Net zoals de uitbreiding van het Brussels Gewest de Vlamingen doet steigeren.
In twee woorden: gooi niet langer olie op het vuur, onderhandel nu eens écht!

Nathalie van Ypersele, hoofdredacteur van Trends-Tendances