Leven tussen bamboe

Bamboe is veel meer dan een snackje voor panda’s. Bamboe is een van de snelste groeiers uit het hele plantenrijk. Meer was niet nodig om de interesse op te wekken van ontwerpers en winkelketens. De commerciële mogelijkheden zijn des te groter, daar deze mirakelplant ook een antwoord biedt op heel wat actuele milieubeslommeringen.

Als Miguel Cotton opstaat, zet de gedelegeerd bestuurder van het luxereisbureau Continents Insolites meteen zijn voeten op een bamboe parketvloer. Hij liet zijn vloer dertien jaar geleden speciaal door een bedrijf uit Nederland met bamboe bedekken wegens “zijn esthetische kwaliteiten en slijt- en vochtbestendigheid”. Vervolgens neemt Cotton een douche en wikkelt zich in een antibacteriële badhanddoek in bamboevezel van het Belgische merk Santens. Voor hij naar de grote loft in Elsene gaat waar zijn kantoor is gevestigd, werpt hij nog een blik op de bamboeplanten die zijn terras sieren. Een intens gevoel van geluk bekruipt hem.

Miguel Cotton is letterlijk gefascineerd door die wonderlijke plant en hij behoort dan ook tot de schare van onderlegde bamboefans. Voor deze bedrijfsleider gaat het tegelijk om een rationele en een sentimentele voorkeur. Hij kwam in aanraking met de plant tijdens zijn middelbare studies in Indonesië. “Ik ben gefascineerd door de symboliek die uitgaat van dat groene goud, dat kracht en buigzaamheid combineert, helemaal binnen het traditionele zengedachtegoed. Bamboe roept altijd positieve gedachten op, in welke cultuur je de plant ook aanwendt. Omdat ik voortdurend heb rondgereisd in Azië, heb ik nu een bijna vleselijke band met die materie. Dat komt waarschijnlijk omdat ik zoveel in bamboeplantages heb rondgelopen. Bamboevelden betoveren met hun kleur, hun verschijning, maar ook met het geluid dat de wind er produceert: er is zoiets als het gezang van de bamboe. Het is als een sprookjeswereld … Om al die redenen heb ik besloten om die atmosfeer zoveel mogelijk in mijn woonomgeving op te nemen,” zegt de man die tot de pioniers behoort van een designtrend die stilaan gemeengoed aan het worden is.

‘Asian chic’-effect

Bamboe is tegenwoordig geweldig trendy en wordt met zowat alle smaaksausjes overgoten. Dat heeft ongetwijfeld te maken met wat sommige marketeers hebben omschreven als Asian chic, wat verwijst naar de westerse belangstelling voor uiteenlopende zaken als sushi, feng shui, de theeceremonie en het zenminimalisme dat de binnenhuisinrichting binnensluipt.

Zijn eerste opgemerkte verschijning deed de bamboe bij de bloemisten, als onderdeel van de binnenhuisinrichting. Maar die aanwending is stilaan een inbreuk op de goede smaak aan het worden. De tijd dat de groene plant de tafels van trendy restaurants sierde, is voorbij. Er wordt nu gezocht naar een andersoortige plantenharmonie. Dat wordt bij Hélianthus, een van de chicste bloemisten in Brussel, bevestigd met een “we zijn er niet echt weg van”, een elegant eufemisme. Daar staat wel tegenover dat de bamboe in zijn outdoorversie, in de tuin dus, steeds meer wordt geapprecieerd.

Vlaamse in-vitrokweek

Dat Vlaanderen bamboe bijzonder ernstig neemt, bewijst het bedrijf Oprins uit Rijkevorsel. Die onderneming heeft al snel de talrijke mogelijkheden van de plant ingezien en die gaan een stuk verder dan het ‘landschappelijk’ aspect dat ooit haar uitgangspunt vormde. Oprins neemt deel aan een Europees programma om bamboe te valoriseren als mogelijke energiebron, als grondstof, als cruciaal onderdeel van erosiebestrijding en als opslagplaats voor CO2. De onderneming gaat nog een stap verder en heeft zich gespecialiseerd in de in-vitrotechnologie voor de kweek van bamboe. Ze heeft in dat verband een aantal octrooien op zak en kan binnen een tijdspanne van vier tot acht maanden duizenden planten telen volgens het principe van de vermenigvuldiging door celdeling in een steriel milieu. Die methode laat toe om in een geklimatiseerde ruimte tegelijk bijna 2000 planten per vierkante meter te kweken.

5000 toepassingen

Wie de eigenschappen van bamboe van nabij bekijkt, staat gewoonweg versteld. Er zijn niet minder dan tachtig soorten en 1300 variëteiten bekend. De celstructuur van bamboe heeft een dichtheid die meer stabiliteit en buigzaamheid oplevert dan bijvoorbeeld teak of notelaar. Meer zelfs: bamboe is hoogwaardiger dan hout als het over hardheid en duurzaamheid gaat. Het is 27 % meer resistent dan eik. Daarom noemen ze bamboe in Azië ook wel eens het ‘gras van staal’. Sinds mensenheugenis gebruiken ze bamboe daar als bouwmateriaal. Op de Filipijnen en in de regenwouden rond de evenaar wordt zowat 90 % van de huizen in bamboe opgetrokken. Het aantal mensen dat in heel de wereld van de voordelen van bamboe geniet, wordt geschat op honderden miljoenen, op meer dan een miljard zelfs. En dan hebben we het alleen nog maar over hun inkomen, hun huisvesting en hun voeding.

Al even verwonderlijk is het groeiritme van de plant, dat bij sommige variëteiten tot één meter per dag kan oplopen. En dan nog de kers op de taart: in tegenstelling tot katoen wast de bamboeplant, waaraan meer dan 5000 verschillende toepassingen worden toegekend, onmiddellijk, zonder pesticiden of kunstmest.

Hand- en baddoeken

Al die redenen maken van bamboe een nieuw eldorado dat allerlei uiteenlopende sectoren aanlokt: binnenhuisinrichting, textiel, architectuur, design, cosmetica enzovoort. Op het gebied van textiel is bamboe zelfs een meevaller. Het is goedkoper dan linnen of katoen, het is een soepele en luchtige plantaardige materie en vormt dan ook een geloofwaardig alternatief voor synthetische weefsels, die eigenlijk petroleumderivaten zijn.

Hoe geloofwaardig dan wel bewijst onder meer Carrefour. De distributeur biedt met het merk Tex een assortiment hand- en baddoeken aan. Andere bedrijven maken van bamboevezels dan weer T-shirts en kousen. Sommige merken hebben er zelfs al een specialiteit van gemaakt. In Frankrijk zijn dat bijvoorbeeld Spilan en Ekyog. In de Verenigde Staten pakt het merk Bamboosa uit met volledige gamma’s voor mannen, vrouwen en kinderen. En om het allemaal nog wat op te fleuren zijn er ook de gebruikelijke curiositeiten, zoals bij de kinderboetiek Petit Baobab in Brussel, die wasbare luiers in bamboe in de etalage heeft staan.

In de wereld van de decoratie is Ekobo, een merk dat in Brussel wordt verkocht in de eerlijke-handelboetiek Be Fair, het onderwerp van gesprek. Ekobo is een idee van de Fransman Simon Crouzet en omvat een vrij chic assortiment van kommen, glazen en borden in bamboelamellen. Rosa Diaz van Be Fair zegt dat het concept een waar succes is: “De plaatselijke ambachtslui werken op basis van tekeningen die in Frankrijk worden gemaakt, wat maakt dat het resultaat 100 % hedendaags is.” Niet verwonderlijk dus dat het merk zijn verkoop zag verdubbelen in elk van de voorbije drie jaren.

Bij W80, een Belgische microketen van drie winkels voor binnenhuisinrichting, heeft eigenares Mira Tadmor besloten om de kommen van het New Yorkse merk Bambu op de voorgrond te schuiven, al merkt ze meteen op dat het nog maar gaat om “het begin van een mooi avontuur”.

Architectuur en cosmetica

Ook de architectuur en het design ontsnappen niet aan de stroming. Vooraanstaande ontwerpers zoals de broers Campana in Brazilië buigen zich over meubels, vooral dan stoelen, in het edele materiaal. In de architectuur is het al een tijdje geleden dat bamboe door Renzo Piano werd gebruikt voor het cultureel centrum Jean-Marie Tjibaou in Nouméa (Nieuw-Caledonië), maar nu is het de beurt aan het toekomstige Centre Pompidou van het Franse Metz om het materiaal eer te bewijzen. De architect die verantwoordelijk is voor het project, Shiregu Ban, staat bekend voor zijn affiniteit tot het organische materiaal. Hij heeft zich voor de structuur van een van de delen van het centrum geïnspireerd op traditionele Aziatische constructies.

Zelfs de cosmeticasector is op de bamboetrein gesprongen. Merken als Yves Rocher, The Body Shop, Nuxe en Décleor pakken uit met crèmes, bodymilk en douchegels. Zelfs de reuzen hebben het product ontdekt. Unilever heeft onlangs onder het merk Timotei een masker, shampoo en aftershampoo gelanceerd. Die drie producten worden aangemaakt op basis van bamboesap. Bamboe scheidt namelijk een soort nectar uit die ook wel exsudaat of bamboetranen wordt genoemd en waaraan allerlei weldaden worden toegeschreven. Het extract is bijzonder rijk aan silicium, een essentieel bestanddeel van het onderliggende huidweefsel. Het stimuleert de celgroei door de productie van collageen en elastine te bevorderen.

Bamboe is ook hydrofiel. Zijn vermogen om vocht aan te trekken, leidt dan ook tot een duurzame en grondige hydratering van de opperhuid. Dat geeft het een herstellende kracht die wonderen kan doen voor een droge huid. Van bamboe gaat overigens niets verloren, want de siliciumkorreltjes worden ook in poedervorm gebruikt in peelingproducten. Ze verwijderen de dode cellen en zorgen voor een zachte exfoliatie van de opperhuid. Genoeg elementen dus om aan te nemen dat we hier wel degelijk te maken hebben met hét product van de toekomst.

Santens: www.santens.com Oprins, www.oprins.be Spilan, www.spilan.fr Ekyog, www.ekyog.com Bamboosa, www.bamboosa.com Befair, www.befair.eu Bambu, www.bambuhome.com W80, Xavier de Buestraat 64, 1180 Brussel. tel. 02 343 16 29 Petit Baobab, Vleurgatsesteenweg 314, 1050 Brussel, tel. 02 647 47 35

Michel Verlinden