Grote Starship-raket moet ons leiden naar een ruimtekolonie, ‘waar we grondstoffen te duur delven en aan inteelt ten onder gaan’

Maandag stond een eerste testvlucht gepland van de Starship, een enorme raket van het ruimtebedrijf SpaceX die ook herbruikbaar is. Een technisch probleem gooide roet in het eten. De raket vormt een belangrijke stap in de plannen van miljardair en SpaceX-CEO Elon Musk om een ruimtekolonie te stichten op Mars. Maar is dat realistisch? “Je hebt zo’n half miljoen mensen nodig, of ze sterven door de gevolgen van inteelt.”

Wetenschappers en ruimteliefhebbers kijken al lang uit naar de lancering van de Starship. Met zijn 119 meter is dat niet alleen de grootste raket die ooit werd gelanceerd, maar ook de eerste die volledig herbruikbaar is. De eerste lancering werd uiteindelijk geschrapt nadat ingenieurs geen snelle oplossing konden vinden voor een probleem met de luchtddruk in de raket. SpaceX bereidt nu een lancering voor op donderdag 20 april. Het gebeurt vaker dat raketlanceringen worden uitgesteld door de weersomstandigheden of technische problemen. In de onderstaande video van SpaceX ziet u het precieze moment waarop bekend raakt dat de lancering niet doorgaat op maandag.

Veel wetenschappers beschouwen de technologie van de Starship en zijn lanceerplatform in Boca Chica als een innovatie die de ruimtevaart mee helpt te verduurzamen. Al kijkt SpaceX-topman Elon Musk ook naar andere voordelen van zijn raket. Het feit dat de Starship herbruikbaar is, moet zijn plannen voor een ruimtekolonie financieel draaglijk maken. Een herbruikbare raket maakt lanceringen goedkoper, en het ruim van de Starship kan 150 ton aan goederen meenemen.

SpaceX is een privébedrijf van Elon Musk dat wordt gedragen door investeringen uit een durfkapitaalfonds. Het heeft een waarde van115,7 miljard euro. De lancering van de Starship is daarmee tegelijk ook de echte lancering van Musks plannen voor een ruimte-economie, een kolonie en mijnbouw op Mars. Maar zo’n economie op Mars, hoe ziet dat eruit?

“Die plannen zijn pure fantasie”, stelt professor Vincent Icke, astrofysicus van de Universiteit Leiden, heel duidelijk. “De mens heeft helemaal niets te zoeken op Mars of op de maan. Er valt daar helemaal niets te winnen, of u het nu bekijkt vanuit een louter wetenschappelijk oogpunt of wegens de economische voordelen. Ik beschouw dit als een waanbeeld van de heer Musk, waarin heel wat mensen zonder kennis van zaken hem volgen.”

Het idee van de Starpship-raket is dat ze 150 ton aan goederen en daarnaast ook nog eens 100 mensen kan vervoeren.

VINCENT ICKE. “Vanuit technologisch oogpunt is dat een mooie verwezenlijking, maar zelfs met deze raket zal blijken dat het idee van een ruimtekolonie pure fictie is, en dat om meerdere redenen. Alleen al puur natuurkundig: als we zo’n kolos van een raket naar Mars willen sturen, hebben we precies evenveel middelen nodig om hem later terug naar de aarde te krijgen. De middelen voor zo’n grote raket kunnen we eenvoudigweg niet verzamelen op Mars.”

“Zelfs als we alles op alles zetten, zal het nog tientallen jaren duren alvorens we zo ver zijn. U moet zich voorstellen dat we van een bijzonder geavanceerde industrie gebruik maken om op de aarde zo’n lancering te organiseren. Dat kunnen we niet zomaar uit de grond stampen op Mars. En dan hebben we het nog niet gehad over de behoefte aan zuurstof, water, planten en noem maar op. Ook al klopt het wel dat daarvoor in theorie de juiste materie aanwezig.”

‘De ontginning van asteroïden is niet rendabel. Vandaag niet en ook niet op lange termijn. De energiekosten zijn gewoon te hoog’

Professor Vincent Icke, Universiteit Leiden

En wat met het potentieel voor de mijnbouw? Grondstoffen zoals bijvoorbeeld platinum zijn schaars op aarde. Kan ontginning op de maan of op Mars geen oplossing bieden voor dat probleem?

ICKE. “Nee, omdat het op dit moment onbetaalbaar is. Vorig jaar maakte ik nog een kostenberekening. De Nederlandse media berichtten toen over investeringen voor het delven van waardevolle grondstoffen op asteroïden. Het komt erop neer dat het heel onwaarschijnlijk is dat die zaken rendabel zijn vandaag, of zelfs in de toekomst. De energiekosten zijn gewoon te hoog. Het is zelfs nog beter om op aarde atomen te sorteren uit de grond.”

Waarom pakt Musk dan zo groot uit met het potentieel van een Mars-economie?

ICKE. “Ik geloof dat de man echt gewoon niet beter weet. Het verhaaltje van klinkt an sich heel aannemelijk. Iedereen kan zich wel iets voorstellen van het idee van koloniseren. Het is een soort primitief gevoel van de mens. Musk heeft met zijn verhaal van kolonisatie en zijn bekende naam de nodige investeerders gevonden en zo heeft SpaceX heeft enorme hoeveelheid kapitaal verzameld.

Een basis op de maan, is dat wel haalbaar?

ICKE. “Technisch gesproken is de afstand tot de maan inderdaad al een wezenlijk verschil met Mars. Van dat idee is ook NASA trouwens overtuigd en Musk ziet het als een opstapje dat moet leiden naar het einddoel van een Marskolonie. Maar zoals ik zei zijn er wel meer argumenten die het concept van een kolonie in de ruimte doorprikken. “

‘Als we een gezonde populatie willen met voldoende genetische diversiteit, hebben we 500.000 personen ruimtekolonisten nodig. Zelfs met de grote Starship-raketten is het niet haalbaar’

Professor Vincent Icke, Universiteit Leiden

“Als we echt een soort kolonie willen oprichten die op termijn zelfvoorzienend is, dan zijn er ook biologische bezwaren. Als we het even eenvoudig voorstellen, dan sturen we straks één man en één vrouw naar zo’n kolonie. Zij kunnen zich in principe voortplanten, maar daarna ontstaat een probleem. Hun dochter en zoon zouden zich in theorie met elkaar moeten voortplanten en dat is natuurlijk inteelt. Los van de morele bezwaren, zijn de biologische problemen immens. Als we een gezonde populatie willen met voldoende genetische diversiteit, hebben we 500.000 personen ruimtekolonisten nodig. Zelfs met de grote Starship-raketten is het niet haalbaar om zoveel mensen over te vliegen. Eén raket kan 100 mensen vervoeren en zelfs al hebben we tien exemplaren, dan is het nog een verloren zaak.”

Kan een kleinere maanbasis geen vervanger worden voor het ISS? In 2031 loopt het Internationaal Ruimtestation ten einde.

ICKE. “Het ISS zweeft nu in een baan om de aarde, maar het heeft weinig zin om dat ruimtestation straks op de maan te bouwen. Een van de belangrijkste redenen waarom we aan astronomie doen, is om de aarde te observeren. We hebben veel profijt aan het opvolgen van de toestand van het water op onze planeet en van de atmosfeer. Dat soort van waarnemingen kan je erg goed doen vanuit de ruimte.”

Is er voor u dan nog wel een reden om met fascinatie te kijken naar de lancering van de Starship?

ICKE. “Jawel hoor, het is natuurlijk een heel knappe technologische verwezenlijking. De grootte van de raket, het principe dat ze herbruikbaar is en daarbovenop het degelijke en betrouwbare lanceersysteem: dat zijn allemaal indrukwekkende innovaties. Die gaan ons wetenschappelijk gezien zeker vooruithelpen, al is het maar om straks beter wetenschappelijke instrumenten de ruimte in te sturen, tegen een lagere prijs en met een hogere betrouwbaarheid.”

“We kunnen er ook niet om heen dat SpaceX als commerciële speler al veel heeft betekend voor de ruimtevaart. Het bedrijf van Musk kan veel sneller innoveren, juist omdat het weinig verantwoording hoeft af te leggen aan de overheid, in tegenstelling tot NASA. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie wil nu terug naar de maan, maar doet dat met opgepoetste versies van de oude raketten die zijn overgebleven uit het Apollo-tijdperk. Met andere woorden: een goed werkend, betrouwbaar, herstelbaar en recycleerbaar lanceersysteem is altijd nuttig. En als dat door de heer Musk kan worden gebouwd, dan wens ik hem het beste toe. Maar verhaaltjes over Mars, die slik ik niet.”