K an iemand de film A Beautiful Mind cadeau doen aan minister van Leefmilieu Freya Van den Bossche (SP.A)? In deze prent speelt Russell Crowe de briljante maar geesteszieke econoom John Nash. Deze wiskundige won in 1994 de Nobelprijs economie voor zijn baanbrekend werk in de speltheorie. Deze theorie kan u van pas komen tijdens een spelletje schaak of monopolie, maar is bijvoorbeeld ook verplichte lectuur voor klimaatonderhandelaars.
Dit is het spel. Als alle andere landen wat doen aan de uitstoot van broeikasgassen, dan is het voor een individueel land de beste strategie om zelf niks te doen. Het probleem wordt dan immers kosteloos door de andere landen opgelost. Als geen enkel land een inspanning levert, dat is het voor een individueel land de beste strategie om… ook niks te doen. Want als enige land de broeikasgassen terugdringen, dat zou verloren moeite zijn.
Kortom: wat de andere landen ook mogen doen, het is de beste strategie voor een land om niks te doen. Omdat elk land zo redeneert, zal geen enkel land wat doen, terwijl de beste uitkomst voor iedereen is dat elk land wel een inspanning doet. Om die uitkomst te behalen, moeten er afspraken worden gemaakt: iedereen doet wat. Het stabiliteitspact is bijvoorbeeld ook het resultaat van zo’n spelletje: iedereen moet een inspanning doen om de geloofwaardigheid van de euro te beschermen.
De hele constructie staat of valt echter met de kwaliteit van het overeengekomen verdrag, want pacten of verdragen van slechte architectuur springen in moeilijke tijden. Het stabiliteitspact rammelt en ligt al in de vuilnisbak, het verdrag van Kyoto rammelt en is al door heel wat landen verfrommeld. “Kyoto è stupido,” om het met de worden van Romano Prodi te stellen.
Kyoto rammelt omdat het verdrag onder meer steunt op groeiscenario’s die geen steek houden. Kyoto vertrekt van cijfers over bruto binnenlands product in plaats van koopkrachtpariteit. Het tweede uitgangspunt is logischer en herverdeelt de inspanningen op een termijn van vijftig tot honderd jaar op dramatische wijze. Kyoto rammelt omdat de discussie in handen is van de hogepriesters van de klimaatkunde, personen die de economische gevolgen van hun scenario’s niet weten in te schatten. Kyoto rammelt omdat de aarde dan wel mag opwarmen, maar niemand met zekerheid kan stellen wat oorzaak en gevolg is en zal zijn. Volgens de historische klimaatcycli staan we trouwens aan de vooravond van een nieuwe ijstijd.
De VS heeft dit verdrag nooit getekend, Rusland kondigt aan het niet te ratificeren. Europa zegt Kyoto te willen naleven, maar weet dat het nooit lukt. Alsof de anderen dat niet door hebben. Rusland doorziet de blufpoker van Freya Van den Bossche. Met een slecht verdrag wordt het spel gespeeld waarvan Nash de uitkomst al lang wiskundig heeft bewezen: niemand zal iets doen.
Toch wil Van den Bossche te allen prijze dat België zijn Kyoto-verplichtingen tot de laatste procent naleeft. De punten en komma’s van het verdrag zullen ons veel groei en jobs kosten, met een grote kans dat het voor niets is geweest. De Belgische minister kan beter haar nek uitsteken door een beter, flexibeler en geloofwaardiger klimaatverdrag te bepleiten. Of dient Kyoto alleen voor binnenlands politiek profijt? Het verdrag is een gedroomd alibi om ministertje te spelen. “Doe wat ik zeg of de aarde gaat naar de bliksem,” is de stilzwijgende redenering. In deze redenering “of” door “en” vervangen, ligt echter dichter bij de waarheid.
Daan Killemaes
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier