Kwart Europese goudreserves ligt in de VS. Is dat nog veilig?
De Europese lidstaten hebben nog een aanzienlijke goudvoorraad. Alleen ligt een belangrijk deel daarvan opgeborgen in Amerikaans kluizen. Is dat met de huidige geopolitieke spanningen een goed idee?
Goud was eeuwenlang een middel waarmee landen hun machtspositie op het internationale toneel verdedigden. Dat is nu veel minder het geval, maar toch hebben veel landen nog altijd aanzienlijke goudreserves.
De VS hebben de grootste goudstapel (zie tabel) gevolgd door Duitsland, Italië en Frankrijk. Maar alle Europese lidstaten samen hebben wel een grotere goudreserve dan de VS.
De VS hebben afgerond 8.100 ton aan goudreserves, goed voor een huidige marktwaarde van 795 miljard dollar. Alle landen uit de eurozone en de ECB samen hebben een goudpot van afgerond 10.800 ton, oftewel 1.056 miljard dollar.
Maar minstens zo'n 23 procent, goed voor 237 miljard dollar, van die Europese goudvoorraden ligt opgeslagen in de VS, voornamelijk in kluizen van de Fed, de Amerikaanse centrale bank, in New York. De vraag is of dat nog wel veilig is met de huidige geopolitieke spanningen en de zeer wispelturige Amerikaanse president.
Italië, Duitsland en Nederland
Van de Duitse goudreserves ligt ongeveer een derde, 1.236 van de 3.353 ton, bij de Fed, in New York. De rest ligt in Frankfurt en een klein deel bij de Bank of England. Die heeft van oudsher veel kennis en ervaring in het opslaan van goud, waar meer voor nodig is dan enkel een goed beveiligde kluis. Niet alleen veiligheid maar ook omgevingsfactoren zoals temperatuur en vochtgehalte zijn belangrijk.
De Belgische goudreserves liggen verspreid bij de Bank of England, de Canadese centrale bank en de Bank voor Internationale Betalingen in Zwitserland.
Italië heeft zelfs 45 procent van zijn goudvoorraad in de VS gestockeerd, oftewel 1.062 van de 2.452 ton. De rest ligt in Italië en Zwitserland. Nederland heeft dan weer een derde (31%) van zijn goud in de VS opgeslagen. De Europese Centrale Bank zelf heeft een bescheiden goudpot die ook deels in de VS ligt opgeslagen, naast de vier andere locaties. Het is niet geweten hoe groot dat deel in de VS is.
Frankrijk is een van de uitzonderingen. Het land heeft al zijn goudreserves opgeborgen in eigen kluizen van de Banque De France, in de zogenaamde Souterraine, een naar eigen zeggen ultraveilige kluis, 27 meter onder de grond, die in 1940 de International Underground Architecture-award won.
De Belgische goudreserves liggen verspreid bij de Bank of England, de Canadese centrale bank en de Bank voor Internationale Betalingen in Zwitserland. België heeft zijn lesje geleerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog heeft Frankrijk een deel van de Belgische goudvoorraad gebruikt om Duitsland mee te betalen.
Risicospreiding
Het is gebruikelijk voor landen om hun goudreserves over verschillende andere landen te spreiden, net omdat ze daarmee het geopolitieke risico verdelen. "Dat wordt steeds belangrijker voor landen om over na te denken, zeker nu de geopolitieke spanningen hoog oplopen. Net zoals bedrijven moeten nadenken over hoe ze hun risico's kunnen spreiden door hun toeleveringsketens over verschillende landen te spreiden, moeten landen dat doen voor hun goud- en buitenlandse reserves", zegt Hans Diels, geopolitiek expert bij Etion.
Want wanneer de relaties met een van die landen verzuren kan dat de reserves bevriezen of zelfs aanslaan. Dat gebeurde met de buitenlandse reserves van Rusland nadat het Oekraïne was binnengevallen. Zo'n 300 van de 612 miljard dollar die Rusland in buitenlandse reserves en goud aanhield, zijn momenteel bevroren. Het is niet geweten hoeveel van die bevroren reserves goud zijn.
De vraag is of een zelfde scenario denkbaar is met de Europese goudreserves in de VS. "Als het zover zou komen, dan zullen er veel belangrijkere zaken zijn waar we ons zorgen over moeten maken", zegt Ivo Maes, een econoom verbonden aan de Brusselse denktank Bruegel.
"We leven in een nieuwe wereld waarin oude zekerheden zijn verdwenen. Als Trump het in zijn hoofd zou halen om die goudreserves te blokkeren zou dat een aanfluiting zijn van internationale overeenkomsten ", zegt ook Erik Buyst, hoogleraar economie aan de KU Leuven.
Niet doemdenken
Al relativeert hij de materiële schade die dat zou toebrengen. Om die Europese goudberg in perspectief te plaatsen: het totale bbp van de eurozone is goed 15.780 miljard dollar. "In vergelijking daarmee is de waarde van dat goud klein en van weinig impact", zegt hij, "maar als er met die Europese reserves in de VS iets zou gebeuren, zou dat een stevige schok zijn voor het wereldwijde monetaire systeem en tot een enorme vertrouwenscrisis leiden."
‘We leven niet in staat van oorlog met de VS, waar eigendomsrechten nog steeds van belang zijn’
Ook Hans Diels acht de kans op dat scenario klein. "Al steek ik er niet langer mijn hand voor in het vuur als je ziet op welke schaal de VS momenteel regels negeren", zegt hij. Het vraagstuk over de goudreserves wijst volgens hem wel op de kwetsbaarheden van het internationale financiële systeem. "De VS en de dollar zijn daarin zo centraal. Het feit dat de VS nu meer dan vroeger een partij is waarmee andere landen mee in conflict kunnen komen, maakt dat heel moeilijk", zegt hij.
Koen Schoors, hoogleraar economie aan de Universiteit Gent, waarschuwt ook voor doemscenario's. "We leven niet in staat van oorlog met de VS, waar eigendomsrechten nog steeds van belang zijn", zegt hij. "Vergeet ook niet dat de VS heel activa en eigendommen in Europa hebben, dus als zij iets met Europese reserves zouden doen, hebben ze daar veel mee te verliezen. Er zijn meer prangende zaken om aandacht aan te besteden dan de Europese goudvoorraden in de VS, zoals de VS die zijn inlichtingen voor Oekraïne afsnijdt of steeds meer de kant voor Rusland lijkt te kiezen."
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier