Kritiek op president Kabila komt te laat

In de jaren negentig heeft België de kans gemist om Congo op het goede spoor te zetten. Nu moeten we naar de pijpen van Kabila dansen of de Chinezen vrij spel geven. De toekomst van Europa ligt nochtans in Afrika.

Het China-Africa Development Fund, de China Investment Corporation, China Eximbank volgen van dichtbij de ontwikkelingen in Centraal-Afrika en plannen miljardeninvesteringen in infrastructuur en mijnbouw. Met Joseph Kabila als het moet. Maar intussen bereidt Peking zich al voor op wat komt na de laatste ambtstermijn van Kabila. In Amerika heeft de Corporate Council on Africa stilaan ook begrepen wat de inzet is. En Europa? Wij zwaaien met morele en ethische principes. Kabila lacht ermee, de Chinezen wrijven zich in de handen.

Morele en ethische principes zijn belangrijk in de diplomatie. Maar alleen op het moment dat je morele druk effect kan hebben. Die unieke window of opportunity om in Congo een geslaagde democratisering en economische sanering door te voeren, bestond heel kort in de jaren negentig. Mobutu kankerde weg en van onderuit broeide een soort Congolese Lente. Maar dezelfde partijen die toen oppositieleider Tshisekedi over het paard tilden en met onbezonnen interventies de politieke evoluties doorkruisten, roepen nu moord en brand. Politiek geknoei was het. De partijen die later Joseph Kabila in het zadel tilden en de plundering van de nationale rijkdommen legitimeerden, bekritiseren nu de officiële verkiezingsuitslag. Zij dwaalden door zogezegd ‘Belgische belangen’ te verdedigen, die feitelijk niets te betekenen hadden. Resultaat? Brussel is uitgerangeerd.

Dat komt ervan als je claimt expertise te hebben, terwijl alles op het terrein aangeeft dat de Belgische kennis over Afrika een mythe is. Meer nog, een fiasco. En toch staat er heel wat op het spel. De Chinezen en de Amerikanen weten dat de economische groei in de westerse economieën nog jaren slabakt. De vergrijzing evolueert in het nadeel van Europa en de toevoer van cruciale grondstoffen voor onze industrie blijft een blinde vlek.

Geostrategisch ligt de toekomst van Europa in Afrika, in dat jonge continent, waar de economische opstart nog moet komen. De Chinezen plaatsen hun pionnen, zonder veel scrupules. Nochtans beseffen steeds meer Afrikaanse landen dat ze dreigen door Peking in de tang genomen te worden als China monopolies of een economisch overwicht verkrijgt.

Over de democratisering van Congo moeten we ons geen illusies meer maken, nog minder over politieke invloed van Brussel. Die kans is verknoeid. De teerling is geworpen, de wissels zijn getrokken. Maar we kunnen wel economisch nog wegen. Europa kan, door samen met de VS met de Chinezen te concurreren, in Centraal Afrika betere welvaart helpen creëren, corruptie helpen inperken en een middenklasse doen ontluiken. Daar een strategie over bouwen, is de prioriteit. Niet alweer zwaaien met het hypocriete, opgestoken vingertje.

Erik Bruyland