KREDIETCHUTZPAH

De paniek in de kredietmarkten heeft de afgelopen weken ook de aandelenmarkten besmet. Rommelhypotheken zijn de directe oorzaak, maar goedkoop geld heeft ook tot algemene overmoed geleid. Het laatste wat de centrale banken moeten doen, is tussenbeide komen om de schade te beperken.

Het Hebreeuwse woord chutzpah betekent zoveel als schaamteloze, brutale overmoed. Heel toepasselijk op het roekeloze gebruik van geleend geld de afgelopen jaren. Leverage is het modewoord in de financiële sector. Alles is mogelijk, als je maar voldoende kredieten gebruikt. Iedereen was zich bewust van de overdrijving, en iedereen wist dat er slachtoffers zouden vallen. Maar iedereen gelooft ook altijd dat hij of zij bij de eerste problemen zonder kleerscheuren snel zal kunnen uitstappen.

Hubris of gewone overmoed was er bij de dotcomgeneratie. De nieuwe generatie snelle jongens in durfkapitaal, hefboomfondsen, derivaten en allerlei andere leveraged loans gaan nog een stap verder. Kredietchutzpah is dus de beste omschrijving van de stemming in de kredietmarkten enkele maanden geleden. Die overmoed is nu in paniek omgeslagen (zie grafiek).

Kroniek van een aangekondigde kredietcrisis. Als kerncentrales zouden worden gerund zoals sommige financiële instellingen en hefboomfondsen in het bijzonder, dan zou Tsjernobyl een jaarlijks weerkerend fenomeen zijn. Beide worden voorgesteld als superprofessionele, hoogtechnologische projecten die berekend zijn op alle risico’s. In financiële activiteiten speelt hebzucht evenwel een belangrijke rol. Als een manager van een hedge fund gigantische risico’s neemt en slaagt, dan wordt hij intergalactisch rijk en krijgt er een universele reputatie van geldtovenaar bovenop. Bij mislukking verliest de klant zijn geld, en kan de hefboomfondsmanager het enkele jaren later nóg eens proberen. Als hubris de eerste keer faalt, lukt het met chutzpah misschien de volgende keer.

De rommelhypotheken ( subprime mortgages) die de afgelopen jaren massaal werden verleend, zijn vandaag de rechtstreekse oorzaak van de onrust. De zware verliezen op deze obligaties verrassen alleen hoogopgeleide experts die in deze sector dik hun brood verdienen. Gewone mensen met gezond verstand weten heel goed dat het gevaarlijk is om geld te lenen aan personen van wie je noch de identiteit, noch het inkomen, noch de eigendom van het pand controleert.

Continue onderschatting van hypotheekproblemen. Al sinds eind vorig jaar zeggen analisten en de Amerikaanse centrale bank (Federal Reserve, kortweg Fed) dat het dieptepunt in de huizenmarkt bereikt is. Bijna een jaar later is die bodem nog steeds niet in zicht. Idem met de rommelhypotheken, waarvan in februari zogezegd “het ergste” achter de rug was.

Het huidige hypotheekprobleem werd grotendeels gecreëerd door de Fed zelf, tijdens de Greenspanperiode. Maar vandaag waait er een nieuwe wind in Washington. Mannen met baarden zijn er kapitein geworden. Ben-met-de-baard-Bernanke toont zich vastberaden om het probleem van de moral hazard (waarbij de gemeenschap moet opdraaien voor de onverantwoordelijkheid van bepaalde financiële spelers) strenger aan te pakken.

Een opvallende nieuwkomer mét baard is ook William Poole, gouverneur van de Fed-bijbank in St. Louis. Een man met gezonde economische principes, die hij zelfs op zijn nummerplaat heeft laten zetten (1) (zie inzet in grafiek): MV=PT. Een economische formule die zegt dat het geld niet sneller mag groeien dan de economie, op risico van inflatie. Het kan het begin zijn van een lang en pijnlijk afkickproces van de kredietverslaving van de Amerikaanse economie …

Test voor gezonde economieën en bedrijven. Poole stelt onomwonden dat beleggers in rommel(hypotheken) het verdienen om op de blaren te zitten (2). Het doet deugd, zo’n verfrissend post-Greenspanstatement. Roekeloze beleggers mogen vooral niet door centrale banken worden geholpen of getroost met een lagere rente.

Belangrijke slachtoffers vielen echter niet alleen in de VS, maar ook in Australië en Duitsland. En intussen zijn andere kredietmarkten besmet, zoals die van de leveraged loans, een populaire methode om overnames met geleend geld te financieren. Het jaar 2007 begint op 1998 te lijken, maar toen was het hefboomfonds LTCM zoals een atoombom voor de financiële markten, terwijl subprime eerder een clusterbom is: meer, maar kleinere slachtoffers, en met een grotere vertraging.

De huidige kredietcrisis is dus gezond. Ze zuivert de excessen weg uit de kredietmarkten. De turbulentie in die kredietmarkten vormt geen probleem voor de meeste ondernemingen en bedrijfsobligaties. Hun kasstromen zijn voldoende om de moeilijke periode te doorstaan. En veel firma’s zullen blij zijn dat de cowboys met hun geleend geld verdwijnen. Dat biedt opnieuw kansen om overnames te doen met een economische logica, terwijl gewone bedrijven nu uit de markt worden geprijsd door kopers met een louter financiële logica.

En voor de wereldeconomie is de kredietpaniek geen reden voor pessimisme. Behalve voor economieën die voor hun groei afhangen van krediet. Voor hen kan de kater van de krediet chutzpah in de komende maanden voor groeipijnen zorgen …

De auteur is hoofdeconoom van Petercam Vermogensbeheer. Reacties: visienoels@trends.be

(1) http://stlouisfed.org/publications/re/2007/c/pages/pres-mes.html

(2) http://www.bloomberg.com/apps/news?pid=20601087&sid=apltzMBdJDjc&

Geert Noels